Σε συνεργασία με την Δρ. Ευαγγελία Παπαγεωργίου
Πνευμονολόγος του κέντρου αποκατάστασης «Κένταυρος»
Επιστημονικός Υπεύθυνος Πνευμονολογικού Τμήματος Κλινικής «Ελπίς» Βόλου
Συνεργάτης Πανεπ/κης Πνευμονολογικής Κλινικής Λάρισας
Η άπνοια ύπνου είναι μια σοβαρή διαταραχή του ύπνου, δηλαδή μία ανωμαλία που διαταράσσει τον ύπνο και προκαλεί υπνηλία την ημέρα. Στην άπνοια ύπνου παρατηρούνται σύντομες διακοπές της αναπνοής. Διακόπτεται προσωρινά η είσοδος αέρα στους πνεύμονες παρά τη συνεχόμενη προσπάθεια εισπνοής. Με άλλα λόγια, όταν κοιμάστε, ξαφνικά σταματάτε να αναπνέετε. Σε μερικά δευτερόλεπτα, η αναπνοή επανέρχεται.
Αυτή η διαταραχή που ονομάζεται σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο και αφορά σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία το 8% των ανδρών 40-60 ετών και το 2% των γυναικών. Τα ποσοστά αυτά μεταφράζονται σε πέντε εκατομμύρια Ευρωπαίους. Η άπνοια ύπνου δεν επηρεάζει μόνο τους ενήλικες. Το 2% των παιδιών είναι θύματα του συνδρόμου, με αποτέλεσμα να έχουν αϋπνίες.
Συμπτώματα και κίνδυνοι για την υγεία
Πιο συγκεκριμένα, ως άπνοια ύπνου ή υπνική άπνοια ορίζονται οι σύντομες διακοπές της αναπνοής που διαρκούν για 10 ή περισσότερα δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνονται τακτικά σε όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι το ροχαλητό και το «πνίξιμο», τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε εγρήγορση όσο διαρκεί ο ύπνος τη νύχτα.
Πολύ συχνά, το άτομο που πάσχει από άπνοια ύπνου δεν έχει επίγνωση του προβλήματος του, παρά το γεγονός ότι νυστάζει υπερβολικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχει δηλαδή αφύσικη υπνηλία. Πάνω από το 90% των ατόμων με άπνοια ύπνου πάσχουν αφύσικη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κεφαλαλγία, προβλήματα στην οδήγηση, αλλαγές της προσωπικότητας, διαταραγμένη διάθεση, σεξουαλική ανικανότητα, δυσαρμονία μεταξύ των συζύγων, ευερεθιστότητα και κακή ποιότητα ζωής.
Οι κίνδυνοι από το σύνδρομο άπνοιας ύπνου είναι σοβαροί, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά επεισόδια, πονοκεφάλους και χρόνια κούραση. Μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης και συνδέεται με την κατάθλιψη. Επίσης ο κίνδυνος αυτοκινητιστικού ατυχήματοσ αυξάνεται 7 φορές λόγω της ημερήσιας υπνηλίας.
Η διάγνωση του συνδρόμου άπνοιας ύπνου γίνεται με μια ολονύχτια παρακολούθηση του ύπνου με την μελέτη ύπνου, η οποία γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα ύπνου.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο λάρυγγας χαλαρώνει εντελώς ώστε μπλοκάρει τον αεραγωγό, εμποδίζοντας την αναπνοή του ατόμου.
Όταν ο ανώτερος αεραγωγός (φάρυγγας) δεν έχει μυϊκό τόνο, τείνει να στενεύει και φράζει προσωρινά. Αυτό οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες σύντομες διακοπές της αναπνοής, οι οποίες συνοδεύονται από μείωση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, αύξηση του διοξειδίου και αφύπνιση.
Οι παχύσαρκοι κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να εμφανίσουν άπνοια ύπνου σε σύγκριση με όσους έχουν κανονικό βάρος σε σχέση με το ύψος τους.
Το αλκοόλ επιδεινώνει την άπνοια ύπνου, μειώνοντας τη δραστηριότητα του φάρυγγα και διαστέλοντας τους μυς που εμποδίζουν τον αεραγωγό να κλείσει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα ηρεμιστικά έχουν παρόμοια δράση
Αντιμετώπιση με CPAPΗ
H άπνοια ύπνου σε ήπιες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με τη μείωση του σωματικού βάρους, τη διακοπή καπνίσματος και τον περιορισμό κατανάλωσης αλκοόλ.
Η συνεχής ροή αέρα υπό πίεση κατευθείαν στη μύτη (μάσκα CPAP) θεωρείται σήμερα η καταλληλότερη θεραπεία για την αποφρακτική άπνοια ύπνου στα περισσότερα άτομα.
Οι συσκευές CPAP οι οποίες μερικές φορές καλούνται «έξυπνες», χρησιμοποιούν έναν αισθητήρα πίεσης (ή μία τεχνική ταλάντευσης ροής) για την ανάλυση της ροής του αέρα και την προσαρμογή της πίεσης στις ανάγκες του ασθενή κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Όσοι χρησιμοποιούν τη συνεχή θετική πίεση των αεραγωγών μπορεί να χρειαστούν λίγο καιρό μέχρι να συνηθίσουν τη χρήση της μάσκας τους, αλλά υπάρχει μεγάλη ποικιλία διαφορετικών μορφών και σχεδίων, κι έτσι οι περισσότεροι χρήστες μπορούν να βρουν την κατάλληλη μάσκα.
Η επιλογή του μηχανήματος και το επίπεδο της πίεσης του αέρα θα καθοριστούν από έναν ειδικό ύπνου, συνήθως αφότου ο ασθενής υποβληθεί σε ολονύκτια παρακολούθηση σε κάποιο κέντρο ύπνου.