Ιορδάνης Κ. Γεωργιάδης MD, MSc
Επιμελητής ‘Α Νευροχειρουργικής
Νευροχειρουργική Κλινική ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Επιστημονικός Συνεργάτης Νευροχειρουργός ΆΝΑΣΣΑ Γενική Κλινική Βόλου
Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Λάρισας
- Member of the European Association of Neurosurgical Societies (EANS)
- Member of the Hellenic Neurosurgical Society (ENXE)
- Member of the Hellenic Society of Neurosciences (HSN)
- Member of the Federation of European Neuroscience Societies (FENS)
- Member of the European Society of Emergency Medicine (EUSEM)
- Member of the Hellenic Society of Cardiopulmonary Resuscitation (HSCR)
Ως Κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ) ορίζεται η οποιαδήποτε βίαιη επίδραση στον εγκέφαλο από εξωτερική δύναμη ή οποιοδήποτε αντικείμενο μεταφέροντας την δυναμική στους ιστούς της κεφαλής, επηρεάζοντας έτσι αυτομάτως την λειτουργία του εγκεφάλου. Λόγοι πρόκλησης κάκωσης μπορεί να είναι τα τροχαία ατυχήματα, η πτώση σε επιφάνεια, οι αθλητικές δραστηριότητες ακόμα και η άσκηση σωματικής βίας (child abuse-παιδική κακοποίηση).
Οι ΚΕΚ αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στα παιδιά, αξίζοντας να αναφερθεί πως στις Η.Π.Α. το 50-60% των νέων που υπέστησαν κάκωση είναι παιδιά κάτω των 15 ετών, και αποτελώντας την πρώτη αιτία θανάτου.
Στην Ελλάδα αν και δεν υπάρχει επίσημος οργανισμός που να καταγράφει σε εθνικό επίπεδο τον όγκο των περιστατικών, τα ατυχήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου σε παιδιά. Η ΚΕΚ αποτελεί συχνά την πιο σημαντική αιτία παιδικής αναπηρίας ειδικά σε ηλικίες κάτω των τριών ετών. Κατά την επισκόπηση της παγκόσμιας βιβλιογραφίας παρόλο που υπάρχει ασάφεια λόγω της διαφοράς στατιστικών στοιχείων, προκύπτει ότι η κύρια αιτία θανάτου στα παιδιά και τους εφήβους είναι το τραύμα με ποσοστό συμμετοχής τις κακώσεις κεφαλής το 60%.
Τα παιδιά και οι έφηβοι δεν αποτελούν την μικρογραφία ενός ενήλικα, στον αντίποδα παρουσιάζουν αρκετές διαφορές αφού η αντοχή και η ανοχή ενός παιδιού είναι εντελώς διαφορετική από αυτή του ενήλικα.
Πιο συγκεκριμένα οι ΚΕΚ παίδων διαφέρουν από τις ΚΕΚ ενηλίκων όσον αφορά
- Την αιτιολογία (κακοποίηση στα νεογνά, βρέφη, παιδιά) πτώση και τροχαία ατυχήματα
- Τους σπασμούς
- Τις κακώσεις στην περιοχή της κεφαλής (ο αυχένας είναι πιο χαλαρός σε σχέση με το βάρος της κεφαλής)
- Τα αιματώματα στον εγκέφαλο (εμφάνιση σε ποσοστό περίπου 20-25%)
- Τον βαθμό της κάκωσης (ελαφριές στο μεγαλύτερο ποσοστό)
Η κάθε βλάβη μπορεί να ταξινομηθεί ανάλογα με τον χρόνο εμφάνισης της σε πρωτοπαθή και σε δευτεροπαθή βλάβη.
Στις πρωτοπαθείς βλάβες συμπεριλαμβάνονται (κατάγματα κρανίου, κακώσεις τριχωτού κεφαλής όπου παρουσιάζουν μεγάλη αιμορραγία, διάσειση η οποία αποτελεί και την πιο ήπια μορφή βλάβης).
Στις δευτεροπαθείς βλάβες συμπεριλαμβάνονται (ενδοκρανιακό αιμάτωμα, βλάβη της υπόφυσης, το εγκεφαλικό οίδημα, επιληψία, και βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους).
Η κλινική αξιολόγηση έχει ως στόχο την ανάδειξη και την σωστή αντιμετώπιση που θέτουν σε κίνδυνο την ζωή ενός παιδιού με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες του ATLS (Advanced Trauma Life Support), Αυτή περιλαμβάνει κυρίως την πρώτη εκτίμηση και την εγρήγορση του ασθενούς-παιδιού, τον έλεγχο των ματιών (μέγεθος, αντίδραση στο φώς), και τον αδρό έλεγχο κινητικότητας των άκρων.
Τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης σε συνδυασμό με τον μηχανισμό κάκωσης καθορίζουν και την ανάγκη ή μη διενέργειας απεικονιστικών εξετάσεων όπως π.χ. αξονικής τομογραφίας εγκεφάλου. Υπάρχει γενικότερα μια τάση για διενέργεια απεικονίσεων στα παιδιά, πολλές φορές χωρίς λόγο. Αυτό οφείλεται δυστυχώς στην αμυντική άσκηση της Ιατρικής αλλά και την εμμονή των γονέων για διενέργεια κυρίως αξονικής κάθε φορά που ένα παιδία υποστεί μια ελαφριά ΚΕ.Κ. Σαφώς και όταν υπάρχει ένδειξη για αξονική τομογραφία ή ακόμα και για ακτινογραφία ο Ιατρός που θα υποδεχτεί το τραυματισμένο παιδί-ασθενή θα κρίνει αν χρήζει ή όχι περαιτέρω διερεύνησης.
Στις ήπιες κακώσεις κεφαλής ο Νευροχειρουργός ο οποίος σε συνεργασία με τον Παιδοχειρουργό θα εξετάσουν ένα παιδί έχουν την επιστημονική κατάρτιση να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους καταστάσεις και να κρίνουν ορθά περαιτέρω έλεγχο.
Όταν όμως υπάρχει ένδειξη που βασίζεται στην κλινική εικόνα του παιδιού, και συνυπάρχουν απεικονιστικά ευρήματα από τον έλεγχο με αξονική τομογραφία (αιμάτωμα εγκεφάλου, κατάγματα κρανίου) τότε το τραυματισμένο παιδί παραπέμπεται σε ειδικό Νευροχειρουργό.
Επισκληρίδιο αιμάτωμα σε παιδί λόγω πτώσης από ύψος
Κατάγματα κρανίου σε παιδιά
Κατάγματα κρανίου σε παιδιά
Τι κάνω όταν το παιδί μου χτυπήσει στο κεφάλι?
Ένα ερώτημα που όλοι οι γονείς θέλουν να γνωρίζουν την απάντηση, και μια κατάσταση που αποτελεί ένα μεγάλο άγχος για τον γονέα όταν θα βρεθεί αντιμέτωπος.
Η απάντηση είναι σίγουρα σε πρώτη φάση, η ψυχραιμία. Εάν είμαστε κοντά στο συμβάν και δούμε ιδίοις όμμασι πως συνέβη η κάκωση τότε σίγουρα θα δώσουμε και σωστές πληροφορίες στον Ιατρό μας, έτσι ώστε να προβεί στις κατάλληλες θεραπευτικές πράξεις. Εάν συνυπάρχει αιμορραγία από το κεφάλι, η σωστή λύση είναι η πίεση στο αιμορραγούν τραύμα με ότι έχουμε μπροστά μας π.χ. πετσέτα, μπλούζα. Και εν συνεχεία να κατευθυνθούμε στο πλησιέστερο ΤΕΠ (Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών) κάποιου δημόσιου ή ιδιωτικού νοσοκομείου. Ο Νευροχειρουργός είναι ο ειδικός Ιατρός που έχει εκπαιδευτεί για να αντιμετωπίζει και να θεραπεύει κακώσεις κεφαλής τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες.
Όμως να έχουμε πάντα υπόψη πως ‘’κάλλιο το προλαμβάνειν από του θεραπεύειν’’, δηλαδή η πρόληψη των κακώσεων κεφαλής αποτελούν την πιο σημαντική παράμετρο στην αντιμετώπιση τους. Προτρέπουμε τα μικρά παιδιά να φορούν κράνος όταν είναι σε ποδήλατο, προτρέπουμε τα παιδιά μας να φορούν ζώνη ασφαλείας όταν βρίσκονται μέσα σε αυτοκίνητο.