“ΕΠΙΛΟΧΕΙΟΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: (ΑΝΤΙ) ΔΡΑΣΤΕ!”
Αθηνά Κατσαρή
MSc Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια της Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ
Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μία διαταραχή του συναισθήματος που αφορά στις γυναίκες που έχουν γεννήσει και εμφανίζεται την περίοδο της λοχείας ή αρκετά αργότερα. Είναι μία επίπονη και επίμονη διαταραχή που καμία γυναίκα δεν πρέπει να βιώνει μόνη και κρυφά από άλλους. Πλήττει περίπου το 15% των λεχωίδων και μπορεί να διαρκέσει μήνες. Είναι χρήσιμο να διαχωριστεί η έννοια της επιλόχειας κατάθλιψης από την μελαγχολία της λοχείας (baby blues) διότι συχνά τις συγχέουν. Η δεύτερη είναι μία ήπιας μορφής μελαγχολία που βιώνουν 4 στις 5 λεχωίδες η οποία χαρακτηρίζεται από κλάμα, δυσφορία, άγχος, δυσκολία στον ύπνο και ευερεθιστότητα. Εμφανίζεται συνήθως τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό και υποχωρεί στις δύο εβδομάδες περίπου, συνεπώς είναι μία προσωρινή κατάσταση που σαφώς διακρίνεται από την επιλόχειο κατάθλιψη.
Η επιλόχειος κατάθλιψη λοιπόν εκδηλώνεται με ποίκιλλα συμπτώματα. Έντονο άγχος, ανηδονία, ευσυγκινησία, καταθλιπτική διάθεση, δυσκολία στην λήψη αποφάσεων, διαταραγμένη όρεξη και ύπνος, άρνηση/συναισθηματική αποστασιοποίηση ή ακόμη και εχθρότητα προς το μωρό ή τους αγαπημένους, αισθήματα ενοχής ή αναξιότητας, απελπισία, ακόμη και αυτοκτονικός ιδεασμός είναι κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης τα οποία θα πρέπει να λειτουργήσουν αφυπνιστικά για άμεση αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας! Συχνά οι νέες μητέρες δεν παρατηρούν την αλλαγή πάνω τους όντας απορροφημένες από την φροντίδα του νεογνού· είναι βασικό όμως να μην ξεχνούν τον εαυτό τους !
Έρευνες συνδέουν την επιλόχειο κατάθλιψη με τις ορμόνες οι οποίες κατά την περίοδο της κύησης αλλά και μετά μεταβάλλονται σημαντικά · σαφώς υπάρχει συσχετισμός αλλά κανένας άνθρωπος δεν είναι έρμαιο των ορμονών του. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μία πολυπαραγοντική διαταραχή και γι’ αυτό υπάρχουν σημεία που περνάνε από το χέρι σας σε επίπεδο πρόληψης.
Ένα συνηθισμένο μοτίβο που παρατηρείται στις λεχωίδες – κυρίως στο πρώτο παιδί- είναι ότι ξεκινούν με την ανάγκη να είναι «σωστές ή τέλειες μάνες» και μία υπερπροσδοκία από τον εαυτό τους ως προς τις επιδόσεις τους, από την πρώτη κιόλας ημέρα. Προσδοκούν να γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν το νεογνό ενώ μόλις ξεκίνησαν στον τόσο καινούργιο ρόλο, όμως σύντομα κάτι πάει στραβά και ματαιώνονται. Θυμηθείτε ότι βρίσκεστε στην αφετηρία μίας καινούργιας συνθήκης και είναι σημαντικό να δώσετε πίστωση χρόνου στον εαυτό σας και δικαίωμα στο λάθος!
Βασικό κομμάτι είναι και η ύπαρξη υποστηρικτικού συστήματος. Η νέα μητέρα είναι κρίσιμο να μην ντρέπεται να ζητήσει βοήθεια , είτε από τον περίγυρο είτε από ειδικό. Χρειάζεται να υπάρχει ένας σύζυγος «συνυπεύθυνος» ως προς τα του παιδιού και του σπιτιού και όχι απλώς «βοηθός». Το να πέσει η νέα μητέρα απότομα σε «βαθιά νερά» και μάλιστα σε «νερά» που δεν της αναλογούν εξ ’ολοκλήρου είναι επιβαρυντικό για την ψυχική της ισορροπία. Συνεπώς, την πρώτη κιόλας ημέρα του εξιτηρίου από το μαιευτήριο είναι βασικό οι νέοι γονείς να κάνουν μαζί όλες τις καινούργιες διαδικασίες του νεογνού, δηλαδή να «συνεκπαιδευτούν». Παράλληλα, είναι σημαντικό για την νέα μητέρα να έχει μία σταδιακή επαναφορά στον πρότερο βίο, δηλαδή σε αυτά που για εκείνη εξακολουθούν να είναι σημαντικά, ώστε να μην χάσει την «πολυχρωμία» της ως άνθρωπος. Ο ρόλος της μάνας είναι σπουδαίος από μόνος του αλλά όταν γίνεται απότομα ο μοναδικός που έχει μία γυναίκα τότε ελλοχεύει ένα «πένθος» για τις σημαντικές πλευρές που νιώθει ότι αφήνει πίσω της.
Το πρώτο διάστημα, αποφύγετε την απομόνωση στο σπίτι αλλά και τις υπερβολικές επισκέψεις που συνεπάγονται έναν όγκο αλλεπάλληλων πληροφοριών που αποτέλεσμα έχουν να σας συγχύζουν. Αντ’ αυτού επιλέξτε αγαπημένα πρόσωπα που θέλετε όντως να δείτε, βγείτε από το σπίτι και ενισχύστε την επαφή σας με τον σύντροφο. Κυρίως όμως προσπαθείστε να βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας. Έστω μία ώρα την ημέρα, να είναι η δική σας ώρα!