Γιατροί, Φυσικοθεραπευτής

“Οσφυαλγία και πόνος πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη” από τον Φυσικοθεραπευτή Πάππα Θωμά

1310

Πάππας Θωμάς

Φυσικοθεραπευτής NDT

Μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών

Εργαστηριούχος νομού Μαγνησίας

Thomp_1@hotmail.com

 

Η οσφυαλγία εγκυμοσύνης και ο πόνος του πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη είναι παθήσεις οι οποίες μπορούν να συμβούν παράλληλα ή μονομερώς. Η οσφυαλγία εγκυμοσύνης δεν είναι πάντοτε αποτέλεσμα μιας άλλης πάθησης (πχ δισκοπάθειας), όπως και ο πόνος στο πυελικό έδαφος στην εγκυμοσύνη ο οποίος όμως μπορεί να συσχετιστεί και με παλαιότερη κάκωση στη περιοχή.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Η οσφυαλγία εγκυμοσύνης αγγίζει το 60 με 70% των περιπτώσεων, με το 1/3 των γυναικών να εκδηλώνει έντονο πόνο και το 67% να βιώνει πόνο κατά τη νύχτα. Ο πόνος του πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη αγγίζει το 50%, με το 25% να εκδηλώνει έντονο πόνο και το 8% να παρουσιάζει κινητικό περιορισμό ως συνέπεια. Η συμπτωματολογία και των δύο παθήσεων παρουσιάζεται συνήθως στο 3ο τρίμηνο λόγω της προοδευτικής αύξησης του εμπρόσθιου βάρους, με τον πόνο να υποχωρεί συνήθως 3 μήνες μετά τον τοκετό (και στις δύο περιπτώσεις), ενώ στην οσφυαλγία εγκυμοσύνης το 7 με 8% μπορεί να το εκδηλώσει μετέπειτα σε χρόνιο πόνο.

 

ΕΣΤΙΑΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ ΠΟΝΟΥ

Στην οσφυαλγία εγκυμοσύνης ο πόνος μπορεί να εντοπιστεί από το κατώτατο πλευρό έως την άρθρωση του γόνατος, χωρίς να παραμένει καθημερινά στάσιμος σε ένα σημείο σύμφωνα με αναφορές ασθενών. Εστιάζεται από την ασθενή ως διάχυτος, χαρακτηρίζεται περισσότερο ως ‘’βαθύς’’ και παράγεται κυρίως κατά την οσφυική κάμψη (σκύψιμο). Ο πόνος του πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη εμφανίζεται κυρίως στο οπίσθιο τμήμα του, περιμετρικά της πυέλου ή ταυτόχρονα και στα δύο σημεία. Χαρακτηρίζεται και στις δύο περιπτώσεις περισσότερο ως οξύς ή ‘’διαξιφιστικός’’ και παράγεται σε δραστηριότητες όπως στη βάδιση, στο ανεβοκατέβασμα σκαλοπατιών, στην αναμονή σε όρθια ή καθιστή θέση, στις αλλαγές θέσεων στο κρεβάτι, στην είσοδο – έξοδο από το αυτοκίνητο ακόμα και σε βήχα ή φτέρνισμα.

 

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

Η αιτιολογία στην οσφυαλγία εγκυμοσύνης βασίζεται κυρίως στην έκκριση της ρελαξίνης, ένα ορμονικό επακόλουθο της εγκυμοσύνης, η οποία από το 1ο  τρίμηνο προκαλεί χαλάρωση στους συνδέσμους της οσφυικής μοίρας για τη προετοιμασία της περιοχής να υποδεχθεί το έμβρυο. Ο πόνος του πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη προέρχεται επιπλέον και από τις ακόλουθες αλλαγές στην εμβιομηχανική καθώς και από τις μετέπειτα προσαρμογές στο κινητικό έλεγχο.

Το επιπρόσθετο βάρος που κατά μέσο όρο κυμαίνεται από 11 έως 15 κιλά σε συνδυασμό με τη διάταση – χαλάρωση του ορθού κοιλιακού αυξάνει την οσφυική λόρδωση και εν συνεχεία τη πρόσθια κλίση της πυέλου, με αποτέλεσμα να ασκείται πίεση στις ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις, στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις με συνηθέστερο επακόλουθο τη φλεγμονή. Η εγκυμονούσα προσπαθεί να αντισταθμίσει τη κεφαλή, την αυχενική και τη θωρακική μοίρα προς έκταση, εκδηλώνοντας συνήθως και μια αίσθηση ‘’καψίματος’’ στους παρασπονδυλικούς μύες του θώρακα.

 

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ:

  • ιστορικό οσφυαλγίας
  • τραυματισμός στο πυελικό έδαφος
  • έλλειψη άσκησης
  • χαλαρότητα της περιοχής
  • απότομο έργο
  • εμμηνόρροια
  • κάπνισμα
  • ψυχοκοινωνική πλευρά του πόνου

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ:

  • βάρος εμβρύου
  • προηγούμενη εγκυμοσύνη
  • ηλικία

 

ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η διαφοροδιάγνωση των παθήσεων πραγματοποιείται από ειδικά tests που εφαρμόζονται από ορθοπεδικούς, φυσιάτρους και φυσικοθεραπευτές κατόπιν λήψης ιστορικού, τα οποία εξετάζονται είτε σε δομικό επίπεδο (αξιολόγηση στο κρεβάτι) είτε σε λειτουργικό (αξιολόγηση σε δραστηριότητα) και όχι από διαγνωστικά μηχανήματα προς αποφυγή ακτινοβολίας στο έμβρυο. Η αξιολόγηση των παθήσεων εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά από ειδικές μονάδες μέτρησης που αξιολογούν το βαθμό δυσκολίας των δραστηριοτήτων στο σπίτι όσον αφορά την οσφυαλγία και πιθανή παθολογία, πόνο ή περιορισμό κινητικότητας όσον αφορά το πυελικό έδαφος.

 

O ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ:

  • Τεχνικές χαλάρωσης των μυών που υπερδραστηριοποιούνται

Τεχνικές διατάσεων των εκτεινόντων μυών της οσφύος, των καμπτήρων μυών των ισχίων και των οπίσθιων μηριαίων μυών θα προάγουν τη κινητικότητα των αρθρώσεων της οσφύος και της πυέλου με στόχο τη βελτίωση της στάσης και τη ποιότητα της κίνησης στη καθημερινότητα.

 

  • Τεχνικές κινητοποίησης των εμπλεκόμενων αρθρώσεων για αναλγησία και βελτίωση της κινητικότητάς τους

Στην οσφυοπυελική ζώνη μπορούν να εφαρμοστούν τεχνικές κινητοποίησης οι οποίες επιτυγχάνουν στη μείωση του πόνου και στην αύξηση της κινητικότητάς της, συμβάλλοντας συντηρητικά ως τοπικό αναλγητικό.

 

  • Μέθοδοι μυικής ενεργοποίησης που θα βελτιώσουν τη θέση της σπονδυλικής στήλης και θα προσφέρουν σταθερότητα στο πυελικό έδαφος

Η μέγιστη δυνατή ενεργοποίηση του ορθού κοιλιακού, των μέσων γλουτιαίων καθώς και των υπολοίπων μυών που ενεργοποιούν τις κλίσεις της πυέλου συμβάλλουν στη μείωση της αυξημένης οσφυικής λόρδωσης, στη σταθερότητα της πυελικής ζώνης και στη γενικότερη μυική ενδυνάμωση – αντοχή για την υποστήριξη του εμβρυικού βάρους.

Η υδροθεραπεία επίσης συμβάλλει στην επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων ως αναζήτηση μιας πιο ανώδυνης προσέγγισης – θεραπείας, υπό την επίβλεψη υδροθεραπευτή.

 

  • Εκμάθηση θέσεων χαλάρωσης και αυτοθεραπείας

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εκμάθηση θέσεων χαλάρωσης για τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας, όπως η τοποθέτηση μαξιλαριού ανάμεσα από τα γόνατα στη πλάγια θέση στο κρεβάτι, η αποφυγή πολύωρης στάσης σε καθιστή και όρθια θέση, η κίνηση με διαλλείματα ανάπαυσης, η αποφυγή άρσης ή μεταφοράς υπερβολικού βάρους καθώς και διάφορες άλλες εργονομικές διευκολύνσεις.

Ως αυτοθεραπεία μπορούν να δοθούν από τον φυσικοθεραπευτή εξατομικευμένες τεχνικές χαλάρωσης – ενεργοποίησης στο σπίτι, με τη προϋπόθεση ότι μπορούν να εφαρμοστούν στο 100% και με ασφάλεια. Παράλληλα μια ήπια μορφή αεροβικής άσκησης ή η yoga ως μέθοδος χαλάρωσης επιδρούν θετικά ως εναλλακτικοί τρόποι άσκησης αλλά και κοινωνικοποίησης μέσω των group therapy που οργανώνονται σε ειδικούς χώρους εκγύμνασης.

Επίσης η χρήση καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης σε αρκετές περιπτώσεις εξυπηρετεί στη καλύτερη φλεβική επαναφορά όταν υπάρχει αίσθηση βάρους στα κάτω άκρα, εφόσον εγκριθεί και από αγγειολόγο ιατρό.

 

Η φυσικοθεραπεία στην οσφυαλγία εγκυμοσύνης και στον πόνο του πυελικού εδάφους στην εγκυμοσύνη είναι η συντηρητική αντιμετώπιση των παθήσεων. Ακολουθείται ύστερα από την έγκριση του γυναικολόγου και του ορθοπεδικού, είναι εξατομικευμένη και βελτιώνει τη ποιότητα της καθημερινότητας τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τον τοκετό. Η θεραπεία έχει ανώδυνη βάση, υπάρχει συνεχή επικοινωνία μεταξύ ασθενή και φυσικοθεραπευτή και η συνεδρία διακόπτεται σε περίπτωση που η ασθενής δυσκολευτεί για οποιοδήποτε λόγο να την ολοκληρώσει, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις υπόλοιπες θεραπείες. Επίσης η ενημέρωση του συγγενικού περιβάλλοντος από τους αρμόδιους επαγγελματίες συμβάλλει σε μια ανώδυνη εγκυμοσύνη καθώς και στην ομαλή επιστροφή.

 

 

ΠΗΓΕΣ:

  • Mogren IM, Pohjanen AI / 2005: ‘’Low back pain and pelvic pain during pregnancy’’
  • Ansari NN, Hasson S, Naghdi S, Keyhani S, Jalaie S / 2010: ‘’Low back pain during pregnancy in Iranian women’’
  • Bekkering GE. et al. / 2003: ‘’Dutch physiotherapy guidelines for low back pain’’
  • Verstraete EH, Vanderstraeten G, Parewick W / 2013: ‘’Pelvic girdle pain during or after pregnancy’’
  • Hall J, Cleveland J, Palmer J / 2005: ‘’The effects of manual physical therapy and therapeutic exercise on peripartum posterior pelvic pain’’
  • Chang, Hao-Yuan et al. / 2014: ‘’Factors associated with low back pain changes during the third trimester of pregnancy’’
  • Sabino J, Grauer JN / 2008: ‘’Pregnancy in low back pain’’
  • Katonis P. et al. / 2011: ‘’Pregnancy related low back pain’’
  • Stahmann Dilfer C / 1977: ‘’Your baby, your body’’
  • Russell R, Reynolds F / 1997: ‘’Back pain, pregnancy & childbirth’’
  • To WWK, Wong MWN / 2003: ‘’Factors associated with back pain symptoms in pregnancy and the persistence of pain 2 years after pregnancy’’
  • Gilleard WL, Brow JM / 1996: ‘’Structure and function of the abdominal muscles in primigravid subjects during pregnancy and the immediate postbirth period’’
  • Bhardwaj A, Nagandla K, Postgrad Med J: ‘’Musculoskeletal symptoms and orthopaedic complications in pregnancy’’
  • Kanakaris NK, Roberts CS, Giannoudis PV / 2011: ‘’Pregnancy – related pelvic girdle pain’’
  • Robinson HS / 2014: ‘’Clinical course of pelvic of pelvic girdle pain postpartum’’
  • Pierce H, Homer CS, Dahlen HG, King J / 2012: ‘’Pregnancy – related lumbopelvic pain’’
  • Vleeming, Andry, et al. / 2008: ‘’European guidelines for the diagnosis and treatment of pelvic girdle pain’’
  • Van De Pol, G, et al. / 2006: ‘’The Pregnancy Mobility Index’’
  • Stuge B. / 2011: ‘’the Pelvic Girdle Questionnaire’’
  • Mens JM, Huis YH, et al. / 2012: ‘’The Active Straight Leg Raise test in lumbopelvic pain during pregnancy’’
  • de Groot, Mirthe, et al. / 2008: ‘’The Active Straight Leg Raise test in pregnant women’’
  • Roussel, Nathalie A, et al. / 2007: ‘’Clinimetric properties of the Trendelenburg test, Active Straight Leg Raise and breathing pattern during active straight leg raising’’
  • Wu WH, Meijer OG, Uegaki K, Mens JMA, Van Dieen JH, Wuisman PIJM, Ostgaard HC / 2004: ‘’Pregnancy – related pelvic girdle pain’’
  • Bergstrom et al. / 2014: ‘’Pregnancy – related low back pain and pelvic girdle pain approximately 14 months after pregnancy’’
  • Granath AB, Hellgren MS, GuNnarsson RK / 2006: ‘’Water aerobics reduces sick leave due to low back pain during pregnancy’’
  • Martins, Roseny Flavia & Joao Luiz Pinto Silva / 2014: ‘’Treatment of pregnancy – related lumbar and pelvic girdle pain by tha yoga method’’
  • Field T. / 2012: ‘’Prenatal exercise research, infant behavior & development’’
  • Albert H, Godskesen M, Westergaard J / 2001: ‘’Prognosis in four syndromes of pregnancy – related pelvic pain’’
  • Nielsen LL / 2010: ‘’Clinical findings, pain descriptions and physical complaints reported by women with post – natal pregnancy – related pelvic girdle pain’’
  • Oatgaard HC, Andersson GB, Wennergren M / 1992: ‘’Postpartum low back pain’’
  • Sturesson et al. / 1997: ‘’Pain pattern in pregnancy and ‘’catching’’ of the leg in pregnant women with posterior pelvic pain’’
  • Kristiansson P, Svardsudd K, von Schoultz B / 1996: ‘’Back pain during pregnancy’’
  • Εικόνα βιβλίου: ‘’Musculoskeletal health in pregnancy & postpartum’’