Δάενας Χρήστος
Πνευμονολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Τι είναι η άπνοια;
Άπνοια είναι η παύση στην αναπνοή, η οποία διαρκεί για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα. Η υπνική άπνοια, διαχωρίζεται στην κεντρική, όπου ο εγκέφαλος δεν δίνει σωστά το σήμα στους πνεύμονες για να πάρουν ανάσα και στην αποφρακτική, που είναι και η συχνότερη. Στην αποφρακτική άπνοια οι πνεύμονες προσπαθούν να τραβήξουν αέρα μέσα στο στήθος, αλλά λόγω εμποδίου ή απόφραξης σε κάποιο σημείο της διαδρομής του αεραγωγού, δεν υπάρχει καθόλου εισροή αέρα. Το οξυγόνο στο αίμα, άρα και στον εγκέφαλο κατακρημνίζεται, με αποτέλεσμα ο ασθενής να αφυπνίζεται, να ζορίζει στιγμιαία την καρδιά του και τελικά με σπασμωδικές κινήσεις να παίρνει ανάσα. Συνήθως δεν υπάρχει αντίληψη αυτών των περιόδων άπνοιας ή των αφυπνίσεων από τον ασθενή.
Πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι πάσχει από σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών;
Οι περισσότεροι ασθενείς με υπνική άπνοια παρουσιάζουν δυνατό ροχαλητό, αν και δεν σημαίνει πως όποιος ροχαλίζει πάσχει κιόλας. Συνήθως, ο/η σύντροφος του πάσχοντος παρατηρεί κάποια επεισόδια που τον/την τρομάζουν. Συνήθως, ο/ σύντροφος σκουντάει τον πάσχοντα γιατί πιστεύει ότι κάτι κακό έπαθε, αφού σταματά να κινείται εντελώς ξαφνικά, διακόπτοντας ένα έντονο ροχαλητό. Κάποιοι άνθρωποι ξυπνούν κατά περιόδους, με την καρδιά τους να χτυπά δυνατά, ιδρωμένοι ή με την αίσθηση πνιγμού. Ο κακής ποιότητας ύπνος που απορρέει από την άπνοια, οδηγεί στα αισθήματα της κούρασης και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε πρωινούς πονοκεφάλους, χαμηλή συγκέντρωση, αδύνατη μνήμη και μειωμένη απόδοση στην εργασία. Συχνά, ο ασθενής παρουσιάζει απότομες αλλαγές στην διάθεση του, κατάσταση που μπορεί να παρερμηνευθεί με καταθλιπτική διαταραχή. Χαρακτηριστικά ο ασθενής νιώθει πως «γέρασε πριν την ώρα του», αφού νομίζει πως όλοι και όλα του φταίνε. Μπορεί να είναι ευερέθιστος ή να απογοητεύεται πολύ εύκολα. Συχνό είναι το φαινόμενο, ο ασθενής να λαμβάνει αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά ή ακόμα και αντιψυχωσικά φάρμακα την στιγμή που φτάνει στο εργαστήριο ύπνου.
Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζει κάποιος αν πάσχει από σύνδρομο απνοιών;
Πολλοί ασθενείς αλλά και γιατροί πιστεύουν πως οι άπνοιες είναι τόσο αθώες όσο και το απλό ροχαλητό. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο λάθος. Οι ασθενείς παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές αρρυθμίες, αρτηριακή υπέρταση και στεφανιαία νόσο. Είναι πλέον τεκμηριωμένο, πως το σύνδρομο ευθύνεται για πλήθος αιφνίδιων θανάτων κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου. Στα πλαίσια των επικίνδυνων αρρυθμίων που παρατηρούνται στον ύπνο, είναι αυξημένος ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Λόγω της υποάρδευσης του εγκεφάλου με οξυγόνο κατά τη διάρκεια της νύκτας, πολλά τροχαία ατυχήματα την περίοδο της ημέρας οφείλονται σε αυτό το σύνδρομο. Σε κάποιες χώρες όπως στην Ολλανδία, όλοι οι επαγγελματίες οδηγοί πρέπει να υποβληθούν σε έλεγχο,πριν η ασφαλιστική εταιρεία προχωρήσει σε συμβόλαιο. Οι αυτοκινητιστές λόγω της καθιστικής εργασίας τους τείνουν να είναι παχύσαρκοι, ενώ λόγω των απαιτητικών ωραρίων και του άγχους καπνίζουν περισσότερο από τις υπόλοιπες επαγγελματικές ομάδες. Ένα τελευταίο δεδομένο, είναι ότι η υπνική άπνοια σχετίζεται με την ανάπτυξη άνοιας σε πιο προχωρημένη ηλικία. Δεδομένου των περιορισμένων θεραπευτικών χειρισμών στην άνοια, όλο το βάρος πέφτει στην πρόληψη εμφάνισης αυτής της κατάστασης.
Πως αντιμετωπίζεται η υπνική άπνοια;
Αρχικά, πρέπει να διαγνωσθεί αν υπάρχει το σύνδρομο και ποια είναι η βαρύτητά του. Αυτό επιτυγχάνεται με την πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου, που γίνεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια. Ο ασθενής κοιμάται για ένα βράδυ, οπότε και καταγράφονται η καρδιακή, εγκεφαλική και μυική λειτουργία, ανιχνεύονται με αισθητήρες οι κινήσεις του θώρακα και της κοιλίας, η ροή του αέρα, η συγκέντρωση του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Ακολούθως, η αντιμετώπιση εξαρτάται από την βαρύτητα της κατάστασης.