Δρ Απόστολος Αθ. Λαγάρας MD, MSc, PhD
Χειρουργός Ορθοπαιδικός- Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ο πόνος στη μέση είναι ένα από τα πιο συχνά κλινικά συμπτώματα σε παγκόσμια κλίμακα. Το 80% των ανθρώπων μέχρι την ηλικία των 60 έχει βιώσει τουλάχιστον μία φορά πόνο στη μέση. Το κόστος στο υγειονομικό σύστημα των ΗΠΑ ανέρχεται σε περισσότερο από 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Μεταξύ των πολλών αιτιολογικών παραγόντων, η εκφυλιστική νόσος των δίσκων και η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου είναι οι πιο συχνές.
Η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) είναι σχετικά συχνή στους ενήλικες μεταξύ 30-50 ετών (5-20 περιπτώσεις/1000 ασθενείς το χρόνο). Η αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι 2:1. Στο 95% των ασθενών η κήλη εντοπίζεται στα επίπεδα Ο4/5 ή/και Ο5/Ι1. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι: α) Το αυξημένο σωματικό βάρος (Δείκτης Μάζας Σώματος>30), β) Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) και η υπερλιπιδαιμία, γ) Το κάπνισμα, δ) Οι θέσεις εργασίες με μεγάλη καταπόνηση, ε) Η κληρονομικότητα και στ)Τα οξέα τραύματα.
Κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι το άλγος στην ΟΜΣΣ που αντανακλά στα κάτω άκρα. Συνοδεύεται από δυσκαμψία, μείωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης (ΣΣ), δυσκολία βάδισης και εκτέλεσης ακόμη και των πιο απλών καθημερινών δραστηριοτήτων. Ανάλογα με το βαθμό πίεσης των νευρικών ριζών αναπτύσσονται νευρολογικά συμπτώματα που κυμαίνονται από αιμωδίες έως και μυϊκή αδυναμία και δυσλειτουργία του ουρογεννητικού και γαστρεντερικού συστήματος. Μέσα από τη λεπτομερή κλινική εξέταση και μια σειρά απεικονιστικών και εργαστηριακών εξετάσεων, όπου κρίνεται απαραίτητο ο κατάλληλα εκπαιδευμένος ιατρός επιβεβαιώνει την αιτία και την διαχειρίζεται ανάλογα.
Στην πλειοψηφία των ασθενών (85-90%) η συντηρητική προσέγγιση προσφέρει ανακούφιση μέσα σε 6 με 8 εβδομάδες. Εάν ο πόνος στην ΟΜΣΣ δεν συνοδεύεται από ριζιτικό άλγος που επεκτείνεται στα πόδια τότε η βελτίωση επιτυγχάνεται πολύ πιο σύντομα. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει χορήγηση επαρκούς αναλγησίας, φυσιοθεραπεία, χρήση κηδεμόνων, ασκήσεων ενδυνάμωσης και εγχύσεων στις νευρικές ρίζες.
Χειρουργική αντιμετώπιση της δισκοκήλης επιβάλλεται στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ικανοποιητική βελτίωση των συμπτωμάτων ή η λειτουργικότητα του ασθενούς μειώνεται ή η νευρολογική σημειολογία επιδεινώνεται ή αναπτύσσεται «ιππουριδική συνδρομή». Πρέπει να τονίσουμε ότι στην περίπτωση της «ιππουριδικής συνδρομής» (πίεση του συμπλέγματος των νευρικών ριζών στην ΟΜΣΣ που διαταράσσει την κινητικότητα και την αισθητικότητα των κάτω άκρων και τη λειτουργία του ουρογεννητικού και γαστρεντερικού συστήματος) απαιτείται επείγουσα χειρουργική αποσυμπίεση εντός 24-48 ωρών για την αποφυγή μη αναστρέψιμων βλαβών.
Η μικροδισκεκτομή είναι η μέθοδος με το μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας. Μέσω τομής 2-3 cm και με τη χρήση ηλεκτρονικού μικροσκοπίου και κατάλληλων εργαλείων αφαιρείται το τμήμα του δίσκου που πιέζει τα νεύρα. Η συγκεκριμένη τεχνική έχει μηδαμινή απώλεια αίματος, είναι ασφαλής και με εξαιρετικά αποτελέσματα στη ανακούφιση των συμπτωμάτων (το ποσοστό επιτυχίας υπερβαίνει το 90%). Ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα και εξέρχεται του νοσοκομείου την ίδια μέρα. Νεότερες τεχνικές, όπως η μικροδισκεκτομή μέσω «σωλήνα εργασίας» και η ενδοσκοπική μικροδισκεκτομή (με τη βοήθεια μικροσκοπικής κάμερας αντί για μικροσκόπιο, όπου υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις), προσφέρουν ακόμα γρηγορότερη αποκατάσταση και επιστροφή στην καθημερινή δραστηριότητα.
Είναι αυτονόητο ότι η διαχείριση και αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων πρέπει να γίνεται από γιατρούς (ορθοπαιδικούς ή νευροχειρουργούς) με την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία στη χειρουργική σπονδυλικής στήλης.