Πάππας Θωμάς
Φυσικοθεραπευτής NDT
MSc ‘s’ στη νευροαποκατάσταση
Εργαστηριούχος νομού Μαγνησίας
Thomp_1@hotmail.com
Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία είναι μια από τις σημαντικότερες συμβολές της αποκατάστασης και εφαρμόζεται περισσότερο στις μεγάλες δομές της δημόσιας και ιδιωτικής υγείας, αφενός λόγω της οξείας φάσης του ασθενή και αφετέρου λόγω της μακράς νοσηλείας του. Το αναπνευστικό σύστημα υποστηρίζεται από εισπνευστικούς και εκπνευστικούς μύες, οι οποίοι λόγω της μηχανικής υποστήριξης του οξυγόνου σε συνδυασμό με τη μακρά νοσηλεία τείνουν προς την αποδυνάμωσή τους. Αποτέλεσμα αυτού είναι η δυσκολία του ασθενή να εξασφαλίσει επαρκή αερισμό στους πνεύμονες και να αποβάλλει τις εκκρίσεις του, γεγονός που τον εκθέτει σε κίνδυνο αναπνευστικής ανεπάρκειας ή λοίμωξης, ακόμα και σε υποτροπιάζοντα ρυθμό, αυξάνοντας έτσι το χρόνο της νοσηλείας του και επηρεάζοντας τη πορεία της, με αρνητικές επιπτώσεις και στη κινητική αποκατάσταση.
Στη περίπτωση του COVID_19 ο τρόπος μετάδοσης γίνεται κυρίως μέσω του αναπνευστικού (σταγονίδια, ομιλία), με πιθανότητες να προκαλέσει σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια στην οποία ο ασθενής χρήζει άμεση νοσηλεία όπου από εκεί εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις (σταθερότητα, ασφάλεια) ξεκινά και η αναπνευστική φυσικοθεραπεία. Οι πρωταρχικοί στόχοι στην οξεία φάση είναι η απεξάρτηση του ασθενή από τη (πιθανή) μηχανική υποστήριξη οξυγόνου. Αυτό επιτυγχάνεται με τεχνικές που διευκολύνουν την αποβολή των εκκρίσεων μέσω της παθητικής πρόκλησης του αντανακλαστικού του βήχα με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των αεροφόρων οδών και μέσω επανεκπαίδευσης για την επίτευξη του μέγιστου ενεργητικού αερισμού των πνευμόνων, κυρίως μέσω της εκμάθησης της διαφραγματικής αναπνοής, με στόχο τη μέγιστη δυνατή εισπνευστική – εκπνευστική ικανότητα. Οι στόχοι αυτοί διευκολύνονται με τη κινητοποίηση του ασθενή επί της κλίνης καθώς και με τις αλλαγές των θέσεων τις υπόλοιπες ώρες για την αποφυγή της ατελεκτασίας, των κατακλίσεων και γενικά τη διευκόλυνση της οξυγόνωσης.
Η χρήση ειδικών κλιμάκων μέτρησης καθώς και εργαλείων αξιολόγησης διευκολύνουν το έργο της ομάδας αποκατάστασης ενώ οι επικείμενες παθήσεις – κακώσεις δυσχεραίνουν το έργο της καθώς και τη πορεία (χρόνος – ποιότητα) της ανάρρωσης. Σημαντικό ρόλο σαφώς έχει και η μυοσκελετική φυσικοθεραπεία, η οποία μέσω ενεργοπαθητικών κινητοποιήσεων, διατάσεων και τεχνικών κινητοποίησης ανακουφίζουν και παράλληλα ενδυναμώνουν το μυοσκελετικό σύστημα. Η πρώιμη κινητοποίηση του ασθενή υποστηρίζει τη καρδιοαναπνευστική λειτουργία και το γαστρεντερικό σύστημα καθώς επίσης μειώνει τις πιθανότητες πρόκλησης μυοπάθειας λόγω της μακράς νοσηλείας σε μονάδα αυξημένης φροντίδας ή εντατικής θεραπείας, ενώ ο κίνδυνος νευρολογικής βλάβης ελλοχεύει, ύστερα από προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος μέσω του κυκλοφορικού συστήματος.
Κατά την επιστροφή στο σπίτι ο ασθενής καλό θα είναι να παράγει ικανοποιητικό βήχα σε βαθμό ώστε να μπορεί να αποβάλλει μόνος του τις εκκρίσεις όπως επίσης ενδυναμωμένους αναπνευστικούς μύες. Ένα αποδυναμωμένο αναπνευστικό σύστημα καθιστά ευάλωτη την άμυνα του οργανισμού μας. Στις περισσότερες περιπτώσεις συνεχίζεται η αναπνευστική φυσικοθεραπεία στο σπίτι, κυρίως υπό την εποπτεία του φυσικοθεραπευτή και σε συνεννόηση με τις υπόλοιπες ειδικότητες, ενώ υπάρχει η δυνατότητα εκμάθησης των αναπνευστικών ασκήσεων λόγω χαμηλού βαθμού δυσκολίας, ενημερώνοντας παράλληλα και το συγγενικό περιβάλλον, με σκοπό τη μείωση του χρόνου της αναπνευστικής αποκατάστασης εκτός νοσηλείας και με τη προϋπόθεση ότι πραγματοποιούνται σωστά. Ο χρόνος που απαιτείται καθημερινά είναι ελάχιστος και η εκτέλεσή τους ανώδυνη. Η επανένταξη του ατόμου στη καθημερινότητα διευκολύνεται μέσω ήπιων αεροβικών ασκήσεων που αφενός έχουν στόχο τη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας και αφετέρου της μυοσκελετικής λειτουργικότητας, ωστόσο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη ψυχολογική υποστήριξη, ιδιαίτερα σε ασθενείς που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές λόγω της μακράς απομόνωσης κατά την ανάρρωση.
Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία σε ασθενείς που νοσούν ή νόσησαν από τον COVID_19 είναι η συντηρητική θεραπεία των ασθενών. Η συμβολή της αρχίζει μετά την ιατρική ένδειξη και δεν είναι μονομερής, ανήκει στην ολιστική αντιμετώπιση του ασθενή η οποία απαρτίζεται από τις ειδικότητες της ιατρικής, της νοσηλευτικής, της λογοθεραπείας, της εργοθεραπείας, της ψυχολογίας κα. Προβάδισμα στις παραϊατρικές ειδικότητες έχουν οι κατάλληλα εξειδικευμένοι και έμπειροι επαγγελματίες της κλειστής νοσηλείας. Η έρευνα της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας σε ασθενείς που νοσούν ή νόσησαν από τον COVID_19 προσκρούει στην άμεση εγρήγορση του παγκόσμιου συστήματος υγείας, στο φόρτο εργασίας των δομών υγείας, στην ανεξέλεγκτη κατά καιρούς διασπορά του ιού και στις μεταλλάξεις του, παρ’ όλα αυτά τα σύντομα δείγματά της δεν διαφέρουν από την αντιμετώπιση άλλων αναπνευστικών παθήσεων. Ο ασθενής καθώς και το συγγενικό του περιβάλλον εκτός από τους τρόπους πρόληψης οφείλουν να ενημερώνονται και για τους τρόπους αντιμετώπισης, καθώς ο ιός δεν αποτελεί κοινωνικό στίγμα αλλά υγειονομική απειλή. Η τήρηση όλων των μέτρων ασφάλειας και απολύμανσης από όλους είναι ζήτημα προσωπικής ευθύνης καθώς μειώνεται η διασπορά του ιού και η πίεση που ασκείται στο σύστημα υγείας.
Πηγές:
- Rachael Moses. Physiotherapy Interventions for COVID-19. 18 March 2020. Accessed 19 March 2020
- Rachael Moses. COVID 19: Respiratory Physiotherapy On-Call Information and Guidance. Lancashire Teaching Hospitals. Version 1 dated 12th March 2020
- David A. Autogenic Drainage – the German approach. In: J. Pryor, editor. Respiratory Care, Edinburgh: Churchill Livingstone; 1991
- Pryor JA. Physiotherapy for airway clearance in adults. European Respiratory Journal.1999;14: 1418-1424
- Chatwin M, Ross E, Hart N, Nickol AH, Polkey MI, Simonds AK. Cough augmentation with mechanical insufflation/exsufflation in patients with neuromuscular weakness. Eur Respir J. 2003;21:502-508.
- Rachael Moses, Consultant Respiratory Physiotherapist. COVID-19 Respiratory Physiotherapy On Call Information and Guidance.Lancashire Teaching Hospitals. Version 2 Dated 14th March 2020
- World Health Organisation. Clinical Management of Severe Acute Respiratory Infection (SARI) when COVID-19 Disease is Suspected – Interim Guidance. WHO, 13 March 2020
- Rachael Moses, Consultant Respiratory Physiotherapist. COVID 19 and Respiratory Physiotherapy Referral Guideline. Lancashire Teaching Hospitals. Version 1 Dated 17th March 2020
- Thomas P, Baldwin C, Bissett B, Boden I, Gosselink R, Granger CL, Hodgson CL, Jones AYM, Kho ME, Moses R, Ntoumenopoulos G, Parry SM, Patman S, van der Lee L (2020): Physiotherapy management for COVID-19 in the acute hospital setting. Recommendations to guide clinical practice. Version 1.0, published 23 March 2020. Journal of Physiotherapy.
- Rachael Moses. Physiotherapy Interventions for COVID-19.March 2020. Accessed 18 March 2020
- Lazzeri M, Lanza A, Bellini R, Bellofiore A, Cecchetto S, Colombo A, D’Abrosca F, Del Monaco C, Gaudellio G, Paneroni M, Privitera E. Respiratory physiotherapy in patients with COVID-19 infection in acute setting: a Position Paper of the Italian Association of Respiratory Physiotherapists (ARIR). Monaldi Archives for Chest Disease. 2020 Mar 26;90(1).
- World Confederation for Physical Therapy (WCPT). WCPT response to COVID-19 Briefing paper 2. Rehabilitation and the vital role of Physiotherapy. May 2020. (last accessed 24 June 2020)
- Pan American Health Organisation. Rehabilitation considerations during the COVID-19 outbreak.2020. 26 Apr. (last accessed 24 June 2020)
- Shepherd S, Batra A, Lerner DP. Review of critical illness myopathy and neuropathy. The Neurohospitalist. 2017 Jan;7(1):41-8.
- Stam H, Stucki G, Bickenbach J. Covid-19 and post intensive care syndrome: A call for action. Journal of Rehabilitation Medicine. 2020 Apr 14.
- M, Lazzeri M, Guffanti E, Frigerio P, D’Abrosca F, Gianola S, Carone M, Paneroni M, Ceriana P, Pasqua F, Banfi P, Gigliotti F, Simonelli C, Cirio S, Rossi V, Beccaluva CG, Retucci M, Santambrogio M, Lanza A, Gallo F, Fumagalli A, Mantero M, Castellini G, Calabrese M, Castellana G, Volpato E, Ciriello M, Garofano M, Clini E, Ambrosino N, ARIR (Associazione Riabilitatori dell’Insufficienza Respiratoria), SIP (Società Italiana di Pneumologia) AIFI (Associazione Italiana Fisioterapisti) and SIFIR (Società Italiana di Fisioterapia e Riabilitazione) on behalf of A (Associazione IPO. Italian suggestions for pulmonary rehabilitation in COVID-19 patients recovering from acute respiratory failure: results of a Delphi process. Monaldi Arch Chest Dis [Internet]. 2020 Jun.23;90(2). Available from: https://www.monaldi-archives.org/index.php/macd/article/view/1444
- World Confederation for Physical Therapy (WCPT). May 2020. (last accessed 24 June 2020)
- Herman C, Mayer K, Sarwal A. Neurology. 2020 Apr 24.
- Simonelli C, Paneroni M, Fokom AG, Saleri M, Speltoni I, Favero I, Garofali F, Scalvini S, Vitacca M. How the COVID-19 infection tsunami revolutionized the work of respiratory physiotherapists: an experience from Northern Italy. Monaldi Archives for Chest Disease. 2020 May 19;90(2).
- Zhao HM, Xie YX, Wang C. Recommendations for respiratory rehabilitation in adults with COVID-19. Chinese medical journal. 2020 Apr 3.
- Liu K, Zhang W, Yang Y, Zhang J, Li Y, Chen Y. Respiratory rehabilitation in elderly patients with COVID-19: A randomized controlled study. Complementary therapies in clinical practice. 2020 Apr 1:101166
- Spruit M, Holland A, Singh S, Troosters T. Report of an AD hoc international Task force to develop an expert-based opinion on early and short-term rehabilitative interventions (after the acute hospital setting) in COVID 19 survivors, 2020.
- Royal Dutch Society for Physiotherapy 2020. KNGF position statement: Physiotherapy recommendations in patients with COVID-19. Amersfoort, Netherlands: KNGF.
- Hao, F., Tam, W., Hu, X. et al. A quantitative and qualitative study on the neuropsychiatric sequelae of acutely ill COVID-19 inpatients in isolation facilities. Transl Psychiatry 10, 355 (2020).
- Auwal Abdullahi , Sevim Acaroz Candan, Muhammad Aliyu Abba, Auwal Hassan Bello, Mansour Abdullah Alshehri , Egwuonwu Afamefuna Victor , et al. Neurological and Musculoskeletal Features of COVID-19: A Systematic Review and Meta-Analysis, Frontiers in Neurology June 2020 , Volume 11 , Article 6