Παπαγιάννη Ελένη
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος MD MSc
www.papagianni-orl.gr
Τι είναι χρόνιος βήχας;
Χρόνιος ονομάζεται ο βήχας που διαρκεί οκτώ εβδομάδες ή περισσότερο σε ενήλικες, ή τέσσερις εβδομάδες σε παιδιά.
Ένας χρόνιος βήχας είναι κάτι περισσότερο από μια ενόχληση. Ένας χρόνιος βήχας μπορεί να διακόπτει τον ύπνο σας και κατά συνέπεια να σας κάνει να νιώθετε εξαντλημένοι. Σοβαρές περιπτώσεις χρόνιου βήχα μπορεί να προκαλέσουν έμετο, ζάλη ή ακόμη και κατάγματα πλευρών σε κάποιους ανθρώπους.
Ενώ μερικές φορές είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το πρόβλημα που προκαλεί ένα χρόνιο βήχα, οι πιο κοινές αιτίες είναι η χρήση καπνού, η οπισθορινική καταρροή, το άσθμα και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ευτυχώς, ο χρόνιος βήχας συνήθως εξαφανίζεται αμέσως μόλις αντιμετωπιστεί το υποκείμενο πρόβλημα.
Συμπτώματα χρόνιου βήχα
Ένας χρόνιος βήχας μπορεί να εμφανιστεί σε συνδυασμό με άλλα σημεία και συμπτώματα, τα οποία να περιλαμβάνουν:
- Μια καταρροή ή βουλωμένη μύτη
- Ένα αίσθημα υγρού που τρέχει στο πίσω μέρος του λαιμού σας (οπισθορινική καταρροή)
- Συχνός καθαρισμός του λαιμού και πονόλαιμος
- Βραχνάδα
- Συριγμός και δύσπνοια
- Καούρα ή ξινή γεύση στο στόμα σας
- Σε σπάνιες περιπτώσεις, αιμόπτυση
Αίτια χρόνιου βήχα
Ένας περιστασιακός βήχας είναι φυσιολογικός – βοηθάει να απομακρυνθούν ερεθιστικές ουσίες και διάφορες εκκρίσεις από τους πνεύμονές σας και αποτρέπει τη μόλυνση.
Ωστόσο, ένας βήχας που επιμένει για εβδομάδες είναι συνήθως το αποτέλεσμα ενός ιατρικού προβλήματος. Σε πολλές περιπτώσεις, εμπλέκονται περισσότερες από μία αιτίες.
Οι ακόλουθες αιτίες, μόνες ή σε συνδυασμό, είναι υπεύθυνες για την πλειονότητα των περιπτώσεων χρόνιου βήχα:
- Οπισθορινική καταρροή. Όταν η μύτη ή τα ιγμόρεια σας παράγουν περισσότερη βλέννα από τη φυσιολογική, μπορεί μία ποσότητα βλέννης να ρέει στο πίσω μέρος του λαιμού σας και να σας προκαλέσει αντανακλαστικό βήχα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται επίσης σύνδρομο βήχα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.
- Άσθμα. Ένα άσθμα που σχετίζεται με βήχα μπορεί να συνδυάζεται με τις διάφορες εποχές, να εμφανίζεται μετά από μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ή να επιδεινώνεται όταν είστε εκτεθειμένοι σε κρύο αέρα ή ορισμένες χημικές ουσίες ή αρώματα. Σε ένα είδος άσθματος (βήχας-παραλλαγή του άσθματος), ο βήχας είναι το κύριο σύμπτωμα.
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Σε αυτή την πολύ συχνή κατάσταση, το οξύ του στομάχου ρέει πίσω στο σωλήνα που συνδέει το στομάχι και το λαιμό σας (οισοφάγος). Ο συνεχής ερεθισμός μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο βήχα. Ο βήχας, με τη σειρά του, επιδεινώνει την ΓΟΠ – ένας φαύλος κύκλος.
- Λοιμώξεις. Ένας βήχας μπορεί να εμφανιστεί χρονικά πολύ μετά από συμπτώματα πνευμονίας, γρίπης ή άλλης λοίμωξης της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Μια κοινή αλλά υπο-αναγνωρισμένη αιτία ενός χρόνιου βήχα σε ενήλικες είναι ο κοκκύτης. Ο χρόνιος βήχας μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε μυκητιασικές λοιμώξεις του πνεύμονα, σε φυματίωση ή πνευμονική λοίμωξη με μη φυματιώδη μυκοβακτηρίδια.
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονώδη πνευμονοπάθεια που προκαλεί παρεμποδισμένη ροή αέρα στους πνεύμονες, περιλαμβάνει τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Η χρόνια βρογχίτιδα μπορεί να προκαλέσει βήχα που τον συνοδεύουν παχύρρευστα πτύελα. Το εμφύσημα προκαλεί δύσπνοια και βλάβες στους σάκους των πνευμόνων (κυψελίδες). Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΧΑΠ είναι νυν ή πρώην καπνιστές.
- Φάρμακα για την πίεση του αίματος. Οι αναστολείς ενζύμων μετατροπής της αγγειοτενσίνης (ACE), οι οποίοι συνταγογραφούνται συνήθως για υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακή ανεπάρκεια, είναι γνωστό ότι προκαλούν χρόνιο βήχα σε μερικούς ανθρώπους.
Λιγότερο συχνά, ο χρόνιος βήχας μπορεί να προκληθεί από:
- 1.Αναρρόφηση (τροφή σε ενήλικες, ξένα σώματα σε παιδιά)
- 2.Βρογχεκτασία (κατεστραμμένοι, διεσταλμένοι αεραγωγοί)
- 3.Βρογχιολίτιδα (φλεγμονή των πολύ μικρών αεραγωγών του πνεύμονα)
- 4.Κυστική ίνωση
- 5.Λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση (το οξύ του στομάχου ρέει στο λαιμό)
- 6.Καρκίνος του πνεύμονα
- 7.Μη ασθματική ηωσινοφιλική βρογχίτιδα (φλεγμονή των αεραγωγών που δεν προκαλείται από άσθμα)
- 8.Σαρκοείδωση (συλλογές φλεγμονωδών κυττάρων σε διάφορα μέρη του σώματός σας, πιο συχνά στους πνεύμονες)
- 9.Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση (χρόνιες ουλές των πνευμόνων λόγω άγνωστης αιτίας)
Επιπλοκές
Ο χρόνιος βήχας μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία προβλημάτων όπως:
- Διακοπή ύπνου
- Ζαλάδα
- Έμετος
- Υπερβολική εφίδρωση
- Απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης (ακράτεια ούρων)
- Σπασμένα πλευρά
- Λιποθυμία (συγκοπή)
Διάγνωση
Απεικονιστικές εξετάσεις
- Ακτίνογραφία θώρακος. Αν και μια απλή ακτινογραφία θώρακος δεν θα αποκαλύψει τους πιο κοινούς λόγους για ένα βήχα – οπισθορινική καταρροή, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή άσθμα – μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ελέγξετε για καρκίνο του πνεύμονα, πνευμονία και άλλες ασθένειες του πνεύμονα. Μια ακτινογραφία των παραρρίνιων κόλπων μπορεί να αποκαλύψει ενδείξεις μόλυνσης.
- Αξονική τομογραφία (CT) . Αξονική τομογραφία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να ελέγξετε τους πνεύμονές σας και τους παραρρίνιους κόλπους για παθήσεις που μπορεί να παράγουν χρόνιο βήχα.
Δοκιμασίες πνευμονικής λειτουργίας
Αυτές οι απλές, μη επεμβατικές δοκιμές, όπως η σπιρομέτρηση, χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του άσθματος και της ΧΑΠ. Μετρούν πόσο αέρα μπορούν να κρατήσουν οι πνεύμονές σας και πόσο γρήγορα μπορείτε να εκπνεύσετε.
Βρογχοσκόπηση
Χρησιμοποιώντας ένα λεπτό, εύκαμπτο σωλήνα εξοπλισμένο με ένα φως και κάμερα (βρογχοσκόπιο), ο πνευμονολόγος σας μπορεί να εξετάσει τους πνεύμονες και τους βρόγχους. Μια βιοψία μπορεί επίσης να ληφθεί από την εσωτερική επένδυση του αεραγωγού σας (βλεννογόνος) για να διερευνηθεί μια πάθηση.
Θεραπεία χρόνιου βήχα
Ο προσδιορισμός της αιτίας του χρόνιου βήχα είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική θεραπεία. Σε πολλές περιπτώσεις, περισσότερες από μία υποκείμενες παθήσεις μπορεί να προκαλούν έναν χρόνιο βήχα.
Εάν καπνίζετε αυτήν την περίοδο, ο γιατρός σας θα συζητήσει μαζί σας την πιθανότητα να διακόψετε το κάπνισμα.
Εάν παίρνετε ως αντιυπερτασικό ΑΜΕΑ, ο γιατρός σας μπορεί να σας αλλάξει σε ένα άλλο φάρμακο που δεν έχει βήχα ως παρενέργεια.
Φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του χρόνιου βήχα μπορεί να είναι:
- Αντιισταμινικά, κορτικοστεροειδή και αποσυμφορητικά. Αυτά τα φάρμακα είναι τυπική θεραπεία για αλλεργίες και οπισθορινική καταρροή.
- Εισπνεόμενο άσθμα. Οι πιο αποτελεσματικές θεραπείες για το άσθμα που σχετίζονται με βήχα είναι κορτικοστεροειδή και βρογχοδιασταλτικά, τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή και ανοίγουν τους αεραγωγούς σας.
- Αντιβιοτικά. Εάν μια βακτηριακή, μυκητιασική ή μυκοβακτηριακή λοίμωξη προκαλεί τον χρόνιο βήχα σας, ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την αντιμετώπιση της λοίμωξης.
- Αναστολείς γαστρικού οξέος. Όταν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν εμποδίζουν την παλινδρόμηση του γαστρικού οξέος, μπορείτε να την αντιμετωπίσετε με φάρμακα που εμποδίζουν την παραγωγή οξέος. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται χειρουργική επέμβαση για την επίλυση του προβλήματος.
- Κατασταλτικά του βήχα. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης ο γιατρός σας καθορίζει το λόγο για το βήχα σας και την έναρξη της θεραπείας. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει ένα κατασταλτικό του βήχα για να προσπαθήσει να επιταχύνει την ανακούφιση των συμπτωμάτων σας.
Τρόπος ζωής και θεραπείες στο σπίτι
Ακολουθήστε το σχέδιο που σας δίνει ο γιατρός σας για τη θεραπεία της αιτίας του βήχα σας. Εν τω μεταξύ, μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε αυτές τις συμβουλές:
- Πίνετε υγρά. Τα υγρά βοηθούν ώστε να γίνουν πιο λεπτόρρευστες οι εκκρίσεις σας. Ζεστά υγρά, όπως τσάι ή χυμός, μπορεί να καταπραΰνει το λαιμό σας.
- Ειδικές καραμέλες. Μπορούν να διευκολύνουν έναν ξηρό βήχα και να καταπραΰνουν έναν ερεθισμένο λαιμό.
- Σκεφτείτε να πάρετε μέλι. Ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι μπορεί να βοηθήσει να χαλαρώσει ένα βήχα. Μην δίνετε μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους, επειδή το μέλι μπορεί να περιέχει βακτήρια επιβλαβή για βρέφη.
- Ενυδατώστε τον αέρα. Χρησιμοποιήστε έναν υγραντήρα αέρα ή κάντε ένα πολύ ζεστό ντους.
- Αποφύγετε τον καπνό του τσιγάρου – είτε ως καπνιστής είτε ως παθητικός καπνιστής!