Γεώργιος Καλόγηρος
Γυναικολόγος Μαιευτήρας
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Πιστοποίηση Fetal Medicine Foundation
Ο πόνος που συχνά εμφανίζεται μαζί με την περίοδο σας, ονομάζεται δυσμηνόρροια. Αποτελεί ένα από τα πιο συχνά προβλήματα, καθώς περισσότερες από τις μισές γυναίκες αναφέρουν έντονο πόνο για μία με δύο ημέρες στην διάρκεια της περιόδου.
Οι περισσότερες γυναίκες αναφέρουν ότι η δυσμηνόρροια ξεκίνησε από την εφηβεία, συνήθως 4-5 χρόνια μετά την πρώτη περίοδο. Καθώς τα χρόνια περνούν, η έντασή της συνήθως μειώνεται.
Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας
- Ο πόνος στην διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροια) μοιάζει με κράμπες και εντοπίζεται χαμηλά στην κοιλιά πάνω από το ηβικό οστό. Ορισμένες γυναίκες διαμαρτύρονται επίσης για σοβαρό πόνο χαμηλά στην μέση ή τους μηρούς.
- Ο πόνος συνήθως αρχίζει λίγο πριν ή με την έναρξη της περιόδου και σταδιακά ελαττώνεται σε ένα διάστημα 1-3 ημερών.
- Οι κράμπες έρχονται ανά διαστήματα και η έντασή τους ποικίλει. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ήπιες ενώ σε άλλες πολύ έντονες ώστε να καθηλώνουν την γυναίκα.
- Η δυσμηνόρροια συχνά συνοδεύεται από ναυτία, διάρροιες, ζάλη, εξάντληση και πονοκέφαλο.
Τι προκαλεί την δυσμηνόρροια
Υπάρχουν 2 τύποι δυσμηνόρροιας: η πρωτοπαθής και η δευτεροπαθής.
- Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια αναφέρεται στον πόνο που συνοδεύει την εμφάνιση της περιόδου χωρίς να υπάρχει παθολογικό υπόβαθρο.
- Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια οφείλεται σε κάποια παθολογία που αφορά το γεννητικό σύστημα της γυναίκας.
Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια
Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια οφείλεται στην παρουσία των προσταγλανδινών. Πρόκειται για φυσικές, χημικές ουσίες που παράγονται στο τοίχωμα της μήτρας κατά την διάρκεια της περιόδου. Οι προσταγλανδίνες προκαλούν συσπάσεις των μυών της μήτρας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζεται πόνος και να μειώνεται η ροή αίματος και οξυγόνου στην μήτρα. Ο πόνος μερικές φορές μοιάζει με εκείνον στην διάρκεια του τοκετού. Οι προσταγλανδίνες είναι επίσης υπεύθυνες για την ναυτία και τις διάρροιες που συνοδεύουν την δυσμηνόρροια
Ο πόνος, στην πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, αρχίζει λίγο πριν ή μαζί με την έναρξη της περιόδου, καθώς τα επίπεδα των προσταγλανδινών είναι αυξημένα. Στην συνέχεια καθώς τα επίπεδα μειώνονται και ο πόνος ελαττώνεται.
Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια εμφανίζεται κατά την διάρκεια της εφηβείας, λίγο μετά την εμφάνιση της πρώτης περιόδου. Συχνά ο πόνος της περιόδου ελαττώνεται σταδιακά καθώς η γυναίκα μεγαλώνει. Επίσης, συχνά τα συμπτώματα βελτιώνονται μετά από έναν τοκετό.
Δευτεροπαθής δυσμηνόρροια
Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια οφείλεται σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις:
- Ενδομητρίωση. Στην ενδομητρίωση, ιστός όμοιος με αυτόν βρίσκεται φυσιολογικά στο εσωτερικό της μήτρας (το ενδομήτριο) βρίσκεται σε περιοχές εκτός της μήτρας, για παράδειγμα στις ωοθήκες και τις σάλπιγγες. Όπως στην διάρκεια της περιόδου η μήτρα αιμορραγεί, έτσι και οι εστίες ενδομητρίωσης μέσα στην κοιλιά αιμορραγούν. Αυτή η εσωτερική αιμορραγία μπορεί να προκαλέσει πόνο στην διάρκεια της περιόδου. Επίσης σαν αποτέλεσμα της αιμορραγίας μπορεί να εμφανιστούν συμφύσεις στα εσωτερικά όργανα της λεκάνης και της κοιλιάς. Οι συμφύσεις εμποδίζουν την κίνηση των εσωτερικών οργάνων και προκαλούν πόνο.
- Αδενομύωση. Σε αυτή την περίπτωση ιστός παρόμοιος με αυτόν που βρίσκεται φυσιολογικά στο εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) αναπτύσσεται στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας.
- Ινομυώματα. Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας, και αποτελούνται από μυϊκές ίνες που απαρτίζουν το τοίχωμα της μήτρας. Ινομυώματα που βρίσκονται μέσα στο τοίχωμα της μήτρας μπορεί να προκαλούν πόνο.
Ο πόνος στην δευτεροπαθή δυσμηνόρροια συνήθως κρατά όλη την διάρκεια της περιόδου. Ορισμένες φορές μπορεί να ξεκινά λίγες ημέρες πριν την περίοδο και να μην σταματά όταν αυτή τελειώνει. Εμφανίζεται συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία και επιδεινώνεται όσο περνούν τα χρόνια
Τι εξετάσεις πρέπει να γίνονται όταν υπάρχει δυσμηνόρροια
Η διάγνωση της αιτίας της δυσμηνόρροιας γίνεται με:
- Την καλή λήψη του ιστορικού. Προσδιορίζεται το χρονικό διάστημα που εμφανίζεται ο πόνος σε σχέση με την διάρκεια της περιόδου.
- Αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση. Βοηθά στον εντοπισμό επώδυνων σημείων και ελέγχεται η κινητικότητα των έσω γεννητικών οργάνων.
- Το υπερηχογράφημα εντοπίζει παθολογικές καταστάσεις όπως τα ινομυώματα, την αδενομύωση και τις ενδομητριωσικές κύστες.
- Λαπαροσκόπηση. Με την λαπαροσκόπηση μπορούμε να δούμε υπό άμεση όραση το εσωτερικό της κοιλίας, να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν δυσμηνόρροια, όπως την ενδομητρίωση και τις συμφύσεις.
Πως αντιμετωπίζεται η δυσμηνόρροια
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας:
- Φάρμακα. Παυσίπονα (αντιφλεγμονώδη) και το αντισυλληπτικό χάπι αντιπροσωπεύουν την πρώτη και πιο αποτελεσματική γραμμή θεραπείας.
- Αλλαγές που αφορούν τον τρόπο ζωής της γυναίκας μπορεί να βοηθήσουν όπως η άσκηση και διάφορες τεχνικές χαλάρωσης.
- Λαπαροσκόπηση μπορεί να χρειαστεί να γίνει, σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα επιμένουν και η αντιμετώπισή τους δεν είναι αποτελεσματική με άλλους τρόπους.
Παυσίπονα για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας
Ορισμένα παυσίπονα, που ονομάζονται μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ), έχουν σαν στόχο να μειώσουν τα επίπεδα των προσταγλανδινών που είναι η αιτία του πόνου. Είναι πιο αποτελεσματικά εάν τα πάρετε αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα της περιόδου. Συνήθως χρειάζεται να τα πάρετε για μία με τρεις ημέρες, σε τακτική βάση (π.χ. κάθε 6-8 ώρες) στην διάρκεια της περιόδου.
Τα ΜΣΑΦ δεν πρέπει να λαμβάνονται αν υπάρχουν ορισμένες παθολογικές καταστάσεις όπως:
- διαταραχές στην πήξη του αίματος,
- αλλεργικό άσθμα,
- αλλεργία στην ασπιρίνη
- ηπατική νόσος και
- παθήσεις του στομάχου και έλκος.
Φάρμακα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μεταξύ άλλων είναι: Ponstan, Seractil, Algofren, Naprosyn, Xefo-rapid, Voltaren
Πριν τα χρησιμοποιήσετε διαβάστε προσεκτικά το φύλο οδηγιών σχετικά με την δοσολογία και τις ιδιαίτερες αντενδείξεις κάθε φαρμάκου.
Αντισυλληπτικά χάπια για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας
Τα αντισυλληπτικά χάπια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας. Προκαλούν λέπτυνση του πάχους του ενδομητρίου, που είναι το μέρος όπου παράγονται οι προσταγλανδίνες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ελαττώνονται οι συσπάσεις της μήτρας και η αιμορραγία, που είναι υπεύθυνες για τον πόνο και τις κράμπες της περιόδου. Η δυσμηνόρροια σταδιακά υποχωρεί μετά από ορισμένους κύκλους χρήσης των αντισυλληπτικών δισκίων.
Ενδομήτρια συσκευή Mirena
Η ενδομήτρια συσκευή Mirena περιέχει μια ορμόνη, την λεβονοργεστρέλη. Μπορεί να ελαττώσει τον πόνο της περιόδου μέχρι και κατά 50%.
Εναλλακτικές θεραπείες στην αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας
Ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες και προσεγγίσεις μπορεί να βοηθήσουν να ελαττωθεί η ένταση του πόνου στην διάρκεια της περιόδου. Μπορεί επίσης να συνδυαστούν με τα φάρμακα που αναφέρονται παραπάνω.
- Η εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων χαμηλά στην κοιλιά μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την δυσμηνόρροια. Η θερμοκρασία των επιθεμάτων δεν πρέπει να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία εγκαύματος στο δέρμα. Η εφαρμογή τους μπορεί να γίνεται όσο συχνά χρειάζεται και μπορεί να συνδυάζεται με την λήψη ΜΣΑΦ.
- Η λήψη βιταμινών της σειράς Β και μαγνησίου έχει μελετηθεί για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας αλλά δεν έχει αποδειχθεί ότι αποτελούν πάντα αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισής της.
- Ο βελονισμός ελαττώνει επίσης την δυσμονόρροια σε ορισμένες περιπτώσεις.
- Η άσκηση και η γιόγκα φαίνεται ότι βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της περιόδου μεταξύ των οποίων και της δυσμηνόρροιας.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Εάν οι άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις δεν καταφέρουν να αντιμετωπίσουν την δυσμηνόρροια, τότε ίσως χρειαστεί να καταφύγετε σε χειρουργική επέμβαση. Το είδος της επέμβασης εξαρτάται από την αιτία που προκαλεί την δυσμηνόρροια. Για παράδειγμα εάν υπάρχουν ινομυώματα ή ενδομητρίωση η λαπαροσκοπική αντιμετώπισή τους θα οδηγήσει σε αποτελεσματική αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας.