Χρήστου Κωνσταντίνος
Ειδικός Πνευμονολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
www.pneumonologos-christou.gr
Η πνευμονία είναι μια λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Η πνευμονία είναι φλεγμονή των πνευμόνων, που προκαλείται από βακτήρια, ιούς, μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς. Κατά την πνευμονία, τα προσβεβλημένα τμήματα των πνευμόνων γεμίζουν με υγρό που περιέχει λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τη λοίμωξη. Η αληθινή συχνότητα της πνευμονίας είναι άγνωστη.
Η πνευμονία προέρχεται από μικροοργανισμούς (ιοί, μικρόβια, κ.α.), που φτάνουν στους πνεύμονες μέσω του αίματος, αλλά πιο συχνά προσβάλουν τους πνεύμονες μέσα σε σταγονίδια νερού που βρίσκονται στον αέρα που εισπνέουμε. Συνήθως οι μικροοργανισμοί αυτοί προέρχονται από άλλα άτομα, που τα μεταδίδουν όταν βήχουν ή φταρνίζονται.
Μη-λοιμώδους αιτιολογίας πνευμονία μπορεί να εμφανιστεί μετά από εισπνοή κάποιων δηλητριωδών ή καυστικών χημικών ουσιών. Πνευμονία μπορεί να εμφανίσει οποιοσδήποτε ανθρώπινος οργανισμός. Είναι πιθανότερο να αρρωστήσουν με πνευμονία άτομα με ήδη επιβαρυμένη γενική κατάσταση υγείας, όπως καχεκτικά, προχωρημένης ηλικίας, με προϋπάρχουσα νόσο του αναπνευστικού ή χαμηλή ανοσολογική επάρκεια. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν ασθενείς με χρόνια κατάχρηση αλκοόλ, σακχαρώδη διαβήτη, σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS), ή άλλες σοβαρές χρόνιες παθήσεις.
Η Πανευρωπαική Πνευμονολογική Εταιρεία εκτιμά ότι 1,7 – 11,6 είναι οι νέες περιπτώσεις πνευμονίας της κοινότητας (CAP) ανά 1000 Ευρωπαίους ενήλικες το χρόνο. Η νοσοκομειακή πνευμονία (HAP) υπολογίζεται σε 0,5-2% των νοσηλευομένων ανθρώπων και είναι η δεύτερη συχνότερη νοσοκομειακή λοίμωξη. Σε προηγουμένως υγιή άτομα, με την κατάλληλη θεραπεία, το πιθανότερο είναι η πλήρης ίαση. Αρκετές φορές όμως μπορεί να απαιτηθεί εισαγωγή σε νοσοκομείο για νοσηλεία. Σποραδικά συμβαίνει ακόμα και υγιή, νέα άτομα να πεθάνουν από σοβαρής μορφής πνευμονία, παρά την μέγιστη ιατρική φροντίδα. Ασθενείς όμως με κακή κατάσταση υγείας, τείνουν να εκδηλώνουν πιο βαριά κλινική εικόνα πνευμονίας.
Η θνητότητα της πνευμονίας της κοινότητα (CAP) είναι 1% ενώ της νοσοκομειακής (HAP) ποικίλει μεταξύ 30-70%.
Τα τυπικά συμπτώματα της πνευμονίας είναι βήχας (συχνά παραγωγικός, δηλαδή με πτύελα), πυρετός (συνήθως υψηλός), ιδρώτες, ρίγη, ανορεξία και γενικότερη αδιαθεσία. Πονοκέφαλοι, μυαλγίες και αρθραλγίες είναι επίσης συχνοί. Η απόχρεμψη μπορεί να είναι δύσοσμη, πράσινου ή κίτρινου χρώματος και καμιά φορά με πρόσμιξη αίματος. Δύσπνοια, ταχεία και ρηχή αναπνοή και αδυναμία βαθιάς αναπνοής μπορεί να παρατηρηθεί. Ο πόνος στο θωρακικό τοίχωμα που μπορεί να εμφανισθεί, μπορεί να οφείλεται είτε σε κάκωση των μυών από τον έντονο και επαναλαμβανόμενο βήχα ή από επιπλοκή της πνευμονίας με επέκτασής της στον γειτονικό υπεζωκότα (μεμβράνη που χωρίζει τον πνεύμονα από το θωρακικό τοίχωμα).
Η πνευμονία αντιμετωπίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις κατ’ οίκον, ιδίως αν ο ασθενής είναι κατά τα άλλα υγιής και η πνευμονία δεν είναι απειλητική για τη ζωή. Η μικροβιακή πνευμονία απαιτεί τη χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής, ενώ η ιογενής τη χορήγηση ειδικών αντι-ιικών φαρμάκων, συνήθως από του στόματος. Αν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν, απαιτείται νέα επίσκεψη στον ιατρό. Μαζί με την συνταγογραφούμενη από τον θεράποντα ιατρό αντιβιοτική/αντι-ιικη αγωγή, κρίσιμης σημασίας είναι η καλή ενυδάτωση του οργανισμού με την κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών, ο ύπνος και η ξεκούραση. Τα αντιφλεγμονώδη αντιπυρετικά φάρμακα μπορούν να ελαττώσουν την δυσφορία από τα συμπτώματα της πνευμονίας.
Σε ασθενείς με επηρεασμένη υγεία, ή σε εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων, ή σε περιπτώσεις που ο ιατρός υποπτεύεται κάποιο πιο επικίνδυνο παθογόνο μικρόβιο, απαιτείται η νοσηλεία σε νοσοκομείο. Εκεί δίδεται ενδοφλέβια αντιβιοτική αγωγή, εφόσον απαιτείται, και γίνονται πιο ενδελεχείς εξετάσεις ταυτοποίησης του υπεύθυνου παθογόνου, με καλλιέργειες αίματος και πτυέλων και απεικονιστικές εξετάσεις. Έτσι βελτιστοποιείται η επιλογή του καταλληλότερου αντιβιοτικού σχήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται και συνοδός χορήγηση συμπληρωματικού οξυγόνου, ενώ ακόμα σοβαρότερες περιπτώσεις καταλήγουν στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Η πιθανότητα προσβολής ενός ανθρώπου από πνευμονία μπορεί να μειωθεί: 1) Σε ασθενείς προχωρημένης ηλικίας ή/και σε σοβαρές χρόνιες παθήσεις με τον προφυλακτικό εμβολιασμό εναντίον του πνευμονιοκόκκου και τον ετήσιο εμβολιασμό εναντίον της εποχικής γρίπης. 2) Η διακοπή καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης λοιμώξεων του αναπνευστικού.
Κορωνά-ιος:
Πρόσφατα, η μετάλλαξη ενός κορωνά-ιού στη Κίνα, δημιούργησε ένα νέο στέλεχος, τον 2019-nCoV. Ο ιός αυτός πιθανολογείται πως προήλθε από ζώα, μάλλον νυχτερίδες. Οι κορονα-ϊοί είναι μία μεγάλη οικογένεια ιών, που περιλαμβάνει και τους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα. Σε σύγκριση με τις άλλες δύο επιδημίες κορωνα-ϊών τα τελευταία 20 χρόνια (SARS=severe acute respiratory syndrome και MERS=middle east respiratory syndrome), ο νέος κορωνα-ϊός φαίνεται ότι είναι περισσότερο μολυσματικός, καθώς έχει υπολογιστεί ότι κάθε ασθενής προσβάλλει κατά μέσο όρο 2,68 άτομα, αλλά λιγότερο θανατηφόρος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η συμπτωματολογία της λοίμωξης είναι ήπια, αλλά υπάρχουν και περιστατικά με βαριά πνευμονία με διάχυτα διηθήματα στην ακτινογραφία. Οι πιο βαριές εκδηλώσεις της νόσου εμφανίζονται σε άτομα που έχουν ήδη προβλήματα υγείας, κυρίως υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη, και στα πιο ηλικιωμένα άτομα. Το ένα τρίτο των περιστατικών που εισήχθησαν στο νοσοκομείο με βαριά πνευμονία οδηγήθηκαν τελικά σε διασωλήνωση.
Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη των αναπνευστικών λοιμώξεων:
α) Πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Βοηθήστε επίσης τα μικρά παιδιά να κάνουν το ίδιο. Αν δεν είναι διαθέσιμα νερό και σαπούνι, τότε χρησιμοποιήστε απολυμαντικό χεριών με βάση το αλκοόλ.
β) Καλύψτε την μύτη και το στόμα σας με χαρτομάντηλο, όταν βήχετε ή φτερνίζεστε και στη συνέχεια πετάξτε το στο καλάθι απορριμμάτων.
γ) Αποφύγετε να αγγίξετε τα μάτια, την μύτη και το στόμα σας με ακάθαρτα χέρια.
δ) Αποφύγετε την στενή επαφή, όπως ανταλλαγή φιλιού, κοινή χρήση μαχαιροπήρουνων ή άλλων οικιακών σκευών με άτομα που είναι άρρωστα.
ε) Καθαρίζετε και απολυμαίνετε τακτικά επιφάνειες, όπως ο πάγκος της κουζίνας, τα πόμολα, οι πόρτες και τα παιχνίδια των παιδιών.
Προς το παρόν δυστυχώς δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο κατά του 2019-nCoV, αν και έχουν ήδη αρχίζει να γίνονται προσπάθειες για την παρασκευή του.
Για περισσότερες πληροφορίες απευθύνεστε πάντα στους γιατρούς που εμπιστεύεστε!