Γκουζής Νικόλαος
Στρατιωτικός Ιατρός Καρδιολόγος
Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Επιμελητής Καρδιολογικού 404 ΓΣΝ Λάρισας
Επιστημονικός Συνεργάτης Καρδιολογικής Κλινικής ΠΓΝ Λάρισας
Τι είναι η Καρδιακή Ανεπάρκεια
Η καρδιακή ανεπάρκεια (Heart Failure) είναι ένα σύνδρομο κατά το οποίο η καρδιά αδυνατεί να αντλήσει ικανή ποσότητα αίματος ώστε να διοχετευτεί στον υπόλοιπο οργανισμό ή για να το επιτύχει αυτό χρειάζεται να αυξήσει τις ενδοικοιλοτικές πιέσεις της. Ως αποτέλεσμα δεν μεταφέρεται επαρκής ποσότητα οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στους ιστούς του σώματος.
Ανάλογα με το κλάσμα εξωθήσεως (ΚΕ) διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες:
α) την Καρδιακή Ανεπάρκεια με χαμηλό (ΚΕ < 40%) Κλάσμα Εξωθήσεως (η παλαιότερα ονομαζόμενη συστολική Καρδιακή Ανεπάρκεια),
β) την Καρδιακή Ανεπάρκεια με διατηρημένο Κλάσμα Εξωθήσεως (ΚΕ > 50%) (διαστολική Καρδιακή Ανεπάρκεια),
γ) και η Καρδιακή Ανεπάρκεια με ενδιάμεσο Κλάσμα Εξωθήσεως (ΚΕ 40 -50%).
Κατά τη συστολική Καρδιακή Ανεπάρκεια, η αριστερή κοιλία αδυνατεί να στείλει οξυγονωμένο αίμα στο υπόλοιπο σώμα. Κατά τη διαστολική Καρδιακή Ανεπάρκεια, στην ουσία η αριστερή κοιλία αδυνατεί να χαλαρώσει κατά τη διαστολή της καρδιάς προκειμένου να εισέρχεται το αίμα.
Κατά τη δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, η δεξιά κοιλία είναι ανίκανη να αντλήσει αίμα από την περιφέρεια προς τους πνεύμονες. Η μη διοχέτευσή του αίματος στους πνεύμονες οδηγεί σε μη οξυγόνωσή του.
Κατά την αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια, παρατηρείται αδυναμία της καρδιάς να αντλήσει οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες προς το υπόλοιπο σώμα.
Σε προχωρημένες περιπτώσεις παρατηρείται η Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια, η οποία επηρεάζει τη λειτουργία και των δύο κοιλιών.
Κλινική εικόνα της Καρδιακής Ανεπάρκειας
Η αδυναμία της καρδιάς να μεταφέρει ικανοποιητική ποσότητα αίματος στον οργανισμό έχει ως αποτελέσματα:
- Την αδυναμία οξυγόνωσης, μεταφοράς ενέργειας στους ιστούς που εκδηλώνεται ως εύκολη κόπωση. Ο ασθενής συνήθως περιορίζει από μόνος του τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητές του, γεγονός που εσφαλμένα αποδίδει στη γήρανση.
- Την κατακράτηση υγρών, η οποία εκδηλώνεται με τα οιδήματα κάτω άκρων και την αύξηση του σωματικού βάρους. Σε προχωρημένες περιπτώσεις τα οιδήματα μπορεί να αφορούν ολόκληρο τον οργανισμό (ανά σάρκα), ενώ σε κατακεκλιμμένους ασθενείς συνήθως παρατηρούνται στην οσφύ.
- Την αύξηση των πιέσεων στην καρδιά με αποτέλεσμα την αύξηση των πιέσεων στους πνεύμονες και την εκδήλωση δύσπνοιας. Αυτή εκδηλώνεται συνήθως στην προσπάθεια, ενώ στην πιο σοβαρή της μορφή εκδηλώνεται και στην ηρεμία.
Ποια είναι τα αίτια της Καρδιακής Ανεπάρκειας
Ασθενείς που δυνητικά μπορεί να νοσήσουν από Καρδιακή Ανεπάρκεια στο μέλλον ακόμα και αν δεν πάσχουν στην παρούσα φάση είναι όσοι έχουν ιστορικό με:
- Στεφανιαία νόσο, δηλαδή η απόφραξη των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά.
- Παλαιό έμφραγμα μυοκαρδίου.
- Αρτηριακή υπέρταση.
- Βαλβιδοπάθειες (στένωση ή ανεπάρκεια βαλβίδων).
- Μυοκαρδιοπάθειες, κληρονομικές παθήσεις της καρδιάς.
- Βλάβες της καρδιάς εκ γενετής (συγγενείς καρδιοπάθειες).
- Μικροβιακές λοιμώξεις βαλβίδων ή της καρδιάς (ενδοκαρδίτιδα ή μυοκαρδίτιδα).
- Χρόνια κατανάλωση αλκοόλ.
- Ασθένειες όπως το εμφύσημα, ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός.
- Ορισμένοι τύποι αρρυθμιών.
- Σακχαρώδης διαβήτης, αυξημένο σωματικό βάρος.
Διάγνωση της Καρδιακής Ανεπάρκειας
Η διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας είναι εφικτή από την κλινική εξέταση, το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και τα συμπτώματα. Προκειμένου να καταστεί σαφής η αιτία αλλά και η βαρύτητα της νόσου, ο ασθενής συνίσταται να υποβληθεί σε μία σειρά παρακλινικών εξετάσεων.
Οι εξετάσεις περιλαμβάνουν, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, την ακτινογραφία θώρακα και το υπερηχοκαρδιογράφημα. Πιθανό είναι να ζητηθούν από τον ιατρό και άλλες εξετάσεις, όπως αέρια αίματος, δοκιμασία κόπωσης, σπινθηρογράφημα, στεφανιογραφία, αξονική τομογραφία κ.α.
Θεραπεία των ασθενών με Καρδιακή Ανεπάρκεια
Για τη θεραπεία των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια είναι αναγκαία καταρχήν η εύρεση της αιτίας.
Υγειϊνοδιαιτητικά μέτρα:
Αυτά περιλαμβάνουν, τη διατήρηση υγειούς σωματικού βάρους, την απαγόρευση καπνίσματος, αλκοόλ και αλατιού, τη σωστή ρύθμιση αρτηριακής πίεσης και αρρυθμίας. Ο ασθενής επίσης πρέπει να ασκείται, να αποφεύγει συγκινήσεις και κόπωση και να ακολουθεί υπολιπιδαιμική δίαιτα.
Επίσης η φαρμακευτική θεραπεία:
- Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (α-ΜΕΑ) ή Αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτασίνης II: Βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης.
- β-αναστολείς: βελτιώνουν την επιβίωση των ασθενών.
- Ανταγωνιστές της αλδοστερόνης: Βελτίωση της επιβίωσης και ελάττωση των νοσηλειών.
- Ανταγωνιστές της νεπριλυσίνης: Νεότερο όπλο στην καρδιακή ανεπάρκεια με χαμηλό κλάσμα εξωθήσεως.
- Διουρητικά: για την αντιμετώπιση της κατακράτησης υγρών, γενικά χορηγούνται στους συμπτωματικούς ασθενείς
- Ινότροπα (λεβοσιμεντάνη, δοβουταμίνη, ντοπαμίνη): Βελτιώνει τα συμπτώματα και μειώνει τον αριθμό των νοσηλειών. Χορηγούνται ενδοσοκομειακά σε πιο βαρειές καταστάσεις.
Η επεμβατική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας:
-Βηματοδότες (επανασυγχρονισμός): βελτιώνοντας την καρδιακή λειτουργία και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής.
-Εμφυτεύσιμοι απινιδωτές: επιλέγεται σε ασθενείς με ιστορικό καρδιακής ανακοπής ή εμμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας.
-Συσκευές μηχανικής υποβοήθησης: η εμφύτευση συσκευών μακροπρόθεσμης υποβοήθησης εξασφαλίζει ποιότητα ζωής αυξάνοντας την επιβίωση σε σχέση με τη συντηρητική θεραπεία.
-Μεταμόσχευση καρδιάς: Είναι η μόνη λύση για ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου.
Είναι σημαντικό να καταστεί σαφές ότι η Καρδιακή Ανεπάρκεια στην ουσία είναι ένα σύνδρομο, το οποίο έχει θνητότητα μεγαλύτερη των κακοηθειών, θεσμοθετούνται πλέον τρόποι και αλγόριθμοι εξετάσεων κατά τις οποίες δύναται να προβλεφθεί, ενώ εκτός από την φαρμακευτική αγωγή για την υποστήριξη της νόσου (ποιότητα ζωής – καταπολέμηση συμπτωμάτων – προφύλαξη από αιφνίδιο αρρυθμιολογικό θάνατα), η υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής και η έγκαιρη πρόγνωση ασθενειών μπορούν να ελαττώσουν την επίπτωση της.
Να μην αμελείτε τα σημάδια που μπορεί να προδίδουν καρδιακή ανεπάρκεια.