Θάνος Νικόλαος
Νευρολόγος
Ειδικευθείς στην Γ΄ Πανεπιστημιακή Κλινική «Γ.Παπανικολάου»
Email: nicos_th_doctor@yahoo.gr
Η άνοια είναι μία εγκεφαλική διαταραχή όπου χαρακτηριστικά κάποιος δυσκολεύεται να θυμηθεί, να μάθει νέα πράγματα και να επικοινωνήσει με τους άλλους. Εκτός από τη μνήμη προκαλεί αλλαγές στη διάθεση και στην προσωπικότητα ενός ατόμου. Έτσι ενώ αρχικά τα προβλήματα εμφανίζονται στη μνήμη και στην καθαρή σκέψη, καθώς η άνοια εξελίσσεται ο ασθενής παρουσιάζει ανησυχία και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς και αδυνατεί να φροντίσει μόνος του τον εαυτό του, καταλήγοντας εξαρτημένος από την οικογένεια του ή άλλα άτομα-φροντιστές.
Στην άνοια καταστρέφονται σταδιακά εγκεφαλικά κύτταρα και χαρακτηριστικά ο φλοιός του εγκέφαλου ατροφεί. Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer. Περίπου 1 στα 8 άτομα μεγαλύτερα από 65 ετών πάσχουν από Alzheimer, ενώ πολύ πιο σπάνια μπορεί να εμφανιστεί και σε μικρότερη ηλικία. Συχνή μορφή επίσης είναι η αγγειακή άνοια η οποία εμφανίζεται σε ασθενείς που έχουν στο ιστορικό τους πολλούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου (αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιμία κ.λπ.), ή παλιά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της άνοιας:
Απώλεια της πρόσφατης μνήμης. Όλοι μπορούμε να ξεχάσουμε κάτι τώρα και να το θυμηθούμε αργότερα. Όσοι πάσχουν από άνοια ξεχνούν πράγματα και δε τα ξαναθυμούνται ποτέ. Έτσι μπορεί να κάνουν την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά γιατί κάθε φορά που ρωτούν ξεχνούν αμέσως την απάντηση, ενώ μπορεί να μη θυμούνται καν ότι έχουν ήδη κάνει τη ίδια ερώτηση.
Δυσκολία στο να εκτελέσουν απλές καθημερινές ασχολίες. Για παράδειγμα η κυρία με άνοια μπορεί να μαγειρέψει το γεύμα και να ξεχάσει να το σερβίρει στο τραπέζι, ίσως ακόμη και να ξεχάσει ότι το μαγείρεψε.
Προβλήματα με το λόγο. Συνήθως ασθενείς με άνοια ξεχνούν απλές λέξεις π.χ. πως ονομάζεται ένα καθημερινό εργαλείο ή χρησιμοποιούν λάθος λέξεις. Έτσι δυσκολεύονται να κάνουν κατανοητό στους άλλους τι εννοούν.
Αποπροσανατολισμό στον τόπο και το χρόνο. Ασθενείς με άνοια μπερδεύουν την ημερομηνία και συχνά δε θυμούνται ακόμη και το δρόμο για να γυρίσουν στο σπίτι τους και εύκολα χάνονται.
Εναλλαγές στη διάθεση. Ο καθένας μπορεί να αισθάνεται μελαγχολικός κάποιες στιγμές, όμως οι ασθενείς με άνοια έχουν γρήγορες αλλαγές στη διάθεση και μπορεί τη μια στιγμή να είναι ήρεμοι, στο επόμενο λεπτό να κλαίνε και μέσα σε λίγα λεπτά να ξεσπάσουν με θυμό.
Διαταραχές στην συμπεριφορά. Οι ασθενείς με άνοια μπορεί να γίνουν ευερέθιστοι ή και επιθετικοί, καχύποπτοι, να τρομάζουν εύκολα ή να γελούν χωρίς λόγο.
Η διάγνωση τίθενται με βάση το ιστορικό του κάθε ασθενούς και την περαιτέρω διερεύνηση της τωρινής του κατάστασης υγείας. Απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία είναι πολύ βοηθητικές για να δείξουν την εσωτερική δομή του εγκεφάλου και να αποκλείσουν ή να επιβεβαιώσουν διάφορες παθήσεις.
ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ
- Αρχικά δεν υπάρχει καμία νοητική έκπτωση ούτε ένδειξη σε κλινικές εξετάσεις
- Πολύ μέτρια νοητική έκπτωση. Το άτομο ξεχνάει που έχει τοποθετήσει αντικείμενα και δεν μπορεί να θυμηθεί ονόματα
- Μέτρια νοητική έκπτωση όπου ο ασθενής στην εργασία του δεν έχει καλή απόδοση, αποπροσανατολίζεται, έχει μειωμένη ικανότητα μνήμης και συγκέντρωσης, δεν θυμάται πρόσφατα σημαντικά γεγονότα
- Σχετικά σοβαρή έκπτωση μνήμης, όπου σε αυτό το στάδιο ο ασθενής δεν μπορεί να επιβιώσει τελείως μόνος του. Πλέον συγκρατεί μόνο πολύ βασικά ονόματα και ακόμα εκτελεί μόνος του το ντύσιμο, το μπάνιο κ.τ.λ.
- Σοβαρή νοητική έκπτωση, όπου οι ασθενείς δεν γνωρίζουν το περιβάλλον, τον χρόνο, την εποχή. Χρειάζονται συνεχώς κάποιον να τους προσέχει.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΑΣ
Η άνοια είναι μία νόσος που εξελίσσεται και δεν μένει σταθερή. Η ιατρική κοινότητα παγκοσμίως δεν έχει βρει κάποιο θεραπευτικό πρωτόκολλο που να θεραπεύει την άνοια, αλλά έχει βρει τρόπους να επιβραδύνει την εξέλιξή της και κατ’ επέκταση να προσφέρει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έναν ποιοτικό τρόπο ζωής.
Ο γενικός κανόνας αντιμετώπισης της άνοιας, από την υποψία ήδη ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει, είναι η σωστή ενημέρωση του ίδιου του ασθενούς και της οικογένειάς του ώστε να μπορούν να προσφέρουν πραγματική υποστηρικτική φροντίδα τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στο να περιορίσει τα συμπτώματα τα οποία παρουσιάζονται στο άτομο. Η πρώιμη χορήγηση της αγωγής είναι το κλειδί στην αντιμετώπιση της άνοιας, τότε που τα συμπτώματα είναι ήπια. Σημαντικές είναι οι διάφορες τεχνικές μνήμης σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή, ώστε το μυαλό να βρίσκεται σε εγρήγορση.Εν κατακλείδι θα πρέπει να υπάρχει συνεχείς παρακολούθηση του ασθενούς από τον Νευρολόγο για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου .