Ακτινοθεραπευτής, Γιατροί, Ογκολόγος

Καρκίνος προστάτου : Ακτινοθεραπευτική αντιμετώπιση

Συνέντευξη από τον κύριο Σαλβαρά Νικόλαο

Ακτινοθεραπευτή Ογκολόγο

Υπεύθυνο Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Ιασώ Θεσσαλίας

 

Κύριε Σαλβαρά, ας υποθέσουμε ότι ένας άνδρας ηλικίας 60 ετών, σε αιματολογικό έλεγχο βλέπει το PSA (προφέρεται Πι Ες Ει και Ελληνικά είναι το Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο) παθολογικά αυξημένο. Τι κάνει ?

Φυσικά, πηγαίνει στον ουρολόγο του.  Ο ουρολόγος θα του κάνει μια δακτυλική εξέταση (διεθνώς λέγεται DRE , DigitalRectalExamination) δηλαδή θα ψηλαφήσει το προστάτη από το παχύ έντερο – ορθό, και θα εκτιμήσει την κατάσταση.

Θα ακολουθήσει ένα υπερηχογράφημα (συνήθως πάλι μέσω του ορθού γιατί από εκεί έχουμε την αμεσότητα προσπελάσεως  του προστάτου) και σε υποψία υπάρξεως κακοήθειας θα γίνει βιοψία. Κατά τη βιοψία, με ειδική βελόνα και υπό την καθοδήγηση του υπερήχου, θα πάρει 3-6 ιστοτεμάχια  από κάθε λοβό (δεξιό και αριστερό) και θα τα στείλει στον παθολογοανατόμο.

Μετά από μερικές ημέρες, θα βγει η απάντηση που πρέπει να έχει τουλάχιστον τα εξής στοιχεία :

Α. τον ιστολογικό τύπο του νεοπλάσματος (συνήθως είναι αδενοκαρκίνωμα αλλά όχι πάντα)

Β. την έκταση της νόσου (δηλαδή αν υπάρχει παθολογία στον ένα ή και στους δύο λοβούς και σε τι ποσοστό)

Γ. εάν τα κακοήθη κύτταρα είναι ΜΟΝΟ ΕΝΤΟΣ του προστάτου η έχουν διασπάσει την κάψα του αδένος και έχουν επεκταθεί στο γύρο ιστό και όργανα

Δ. το βαθμό επιθετικότητας των κακοήθων κυττάρων, που εκφράζεται με το Gleasonscore που πρέπει να είναι 2-4 στη χαμηλή, 5-7 στη μέση, και 8-10 στην μεγάλη επιθετικότητα.

Με τα στοιχεία αυτά, (όπως είχαμε πει και στο προηγούμενο τεύχος), ο ουρολόγος του ασθενούς, θα τον ενημερώσει και θα του συστήσει αυτό που θεωρεί το καλύτερο για τη περίπτωση του, αν δηλαδή θα κάνει Χειρουργείο, Ακτινοθεραπεία, Ορμονοθεραπεία η συνδυασμό αυτών.

Έστω, λοιπόν ότι ο ουρολόγος του συστήνει Ακτινοθεραπεία. Τι είναι αυτό και πως γίνεται ?

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτίνων από φωτόνια η πυρηνικά σωματίδια (ηλεκτρόνια, πρωτόνια, νετρόνια) τις οποίες(ακτίνες) κατευθύνουμε προς τα ανεπιθύμητα κύτταρα(συνήθως κακοήθη) με στόχο να τα δολοφονήσουν χωρίς να βλάψουν τα γειτνιάζοντα φυσιολογικά κύτταρα.

Ανάλογα τώρα, αν οι ακτίνες παράγονται από μηχανήματα εκτός του σώματος, και κατευθύνονται στο στόχο εντός του σώματος από κάποια απόσταση έχουμε την Τηλεθεραπεία ενώ αν οι ακτίνες παράγονται από υλικά εντός του σώματος – όγκου και η θεραπεία γίνεται από πολύ μικρή (βραχεία) απόσταση έχουμε τη Βραχυθεραπεία.

Η Βραχυθεραπεία γίνεται με την εμφύτευση βελονών ραδίου (παλαιά) και κόκκων ραδιενεργού Ιωδίου η Παλλαδίου σήμερα, αλλά γίνεται και με τοποθέτηση εντός του όγκου καθετήρων οι οποίοι φορτίζονται με ραδιενεργό Καίσιο η Κοβάλτιο (παλαιά) και ραδιενεργό Ιρίδιο σήμερα. Είναι μέθοδος που απαιτεί χειρουργείο και νοσηλεία του ασθενούς.

Η Τηλεθεραπεία γίνεται με μηχανήματα παραγωγής ακτινών ‘Χ’ η βόμβες Κοβαλτίου (παλαιά) και Γραμμικούς Επιταχυντές σήμερα. Ο ασθενής ξαπλώνει στο κρεβάτι θεραπείας με τη βοήθεια των τεχνολόγων ακτινοθεραπείας, και γύρω του περιστρέφεται ένα μηχάνημα που εκπέμπει ακτίνες φωτονίων με ενέργεια εκατομμυρίων Volts, κατευθυνόμενες προς το στόχο που έχει σχεδιαστεί. Τον ασθενή ΔΕΝ να τον ακουμπάει τίποτα αλλά και ΔΕΝ αισθάνεται οτιδήποτε (κάψιμο, τρύπημα, κλπ)

 

Υπάρχουν παλαιά και νέα μηχανήματα?

Φυσικά. Η ακτινοθεραπεία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Η τρομακτική πρόοδος των ηλεκτρονικών υπολογιστών και γενικότερα της τεχνολογίας, έδωσε άλλη διάσταση στην ειδικότητα της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, και σήμερα κάνουμε τεχνικές και τρόπους θεραπείας που δεν μπορούσαν καν να φανταστούν οι συνάδελφοι προ εικοσαετίας. Ακόμα και οι Γραμμικοί Επιταχυντές που πρωτοεμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1980, έχουν σχέση με τους σύγχρονους, μόνο στις βασικές αρχές λειτουργίας. Η διαφορά είναι κυρίως στην ακρίβεια στοχεύσεως των κακοήθων κυττάρων και φυσικά οι παρενέργειες που δημιουργούνται στον ασθενή. Γι αυτό τα ακτινοθεραπευτικά τμήματα θέλουν και πρέπει να έχουν σύγχρονα μηχανήματα.

Να φανταστώ ότι υπάρχουν και παλαιές και σύγχρονες τεχνικές.

Πολύ σωστά. Οι τεχνικές εξελίχτηκαν κι αυτές με την εξέλιξη της τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών. Οι νέες τεχνικές προστατεύουν περισσότερα φυσιολογικά κύτταρα, άρα λιγότερες  παρενέργειες, άρα μπορούμε να δώσουμε μεγαλύτερη δόση ακτινοβολίας στα παθολογικά κύτταρα, άρα είμαστε περισσότερο δολοφονικοί, άρα λιγότερες υποτροπές της νόσου, άρα περισσότερη ζωή στον ασθενή σε ποσότητα και ποιότητα .

  • Η τεχνική του ‘ενός’ και ‘δυο αντιθέτων πεδίων’ που υπήρχαν την εποχή προ της αξονικής τομογραφίας, χρησιμοποιούνται και σήμερα αλλά για παρηγορικές θεραπείες (κυρίως μεταστάσεις οστών)
  • Μετά την εμφάνιση της αξονικής τομογραφίας, επινοήθηκαν και εφαρμόστηκαν οι τεχνικές της ‘τρισδιάστατης ακτινοθεραπείας (3DRT)’ και λίγο αργότερα ‘η σύμμορφη θεραπεία τριών διατάσεων (3DCRT)’ (σύμμορφη ονομάστηκε επειδή το σχήμα της δέσμης των ακτίνων, παίρνει το σχήμα του όγκου). Αυτές οι τεχνικές εφαρμόζονται και σήμερα για στη πλειονότητα των περιστατικών.
  • Η εξέλιξη έφερε νέες τεχνικές, που εφαρμόζουν πιο σύγχρονα Ακτινοθεραπευτικα τμήματα όπως την
    • Ακτινοθεραπεία με Δέσμη Διαμορφούμενης Έντασης (IMRT),
    • Κατευθυνόμενη από εικόνα ακτινοθεραπεία(IGRT),
    • Ογκομετρικά διαμορφούμενη τοξοειδή ακτινοθεραπεία (VMAT),
  • Αλλά έχουμε και ακόμα ποιο εξελιγμένες τεχνικές για ειδικές περιπτώσεις, και σε εξειδικευμένα υψηλής τεχνολογίας τμήματα όπως η ‘Στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SBRT)’, την ‘Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική (SRS)’με την κλασσική και ρομποτική μορφή, και προχωράμε εξελισσόμενοι.

Με συγχωρείτε αλλά μπερδεύτηκα. Ο άνθρωπος μου (πατέρας, σύζυγος, συγγενής, φίλος) ή εγώ σαν ασθενής, τι και πώς θα διαλέξω ?

Μην ανησυχείτε και μη πανικοβάλλεστε. Όλα αυτά τα ανέφερα όχι να σας τρομάξω η να σας κάνω τον έξυπνο και πολυμαθή. Απλώς θέλω να ενημερώσω ότι για να ασκηθεί η ειδικότητα του Ακτινοθεραπευτού Ογκολόγου και να δώσουμε ποσότητα και ποιότητα ζωής στους καρκινοπαθείς (κυρίως) ασθενείς μας, εκτός της γνώσεως πρέπει να υπάρχει και η σχετική τεχνολογική υποδομή και υποστήριξη. Την να την κάνετε τη γνώση μου αν δεν έχω μηχανήματα, ή το αντίθετο, αν έχω μηχανήματα και δεν ξέρω να τα δουλέψω.

Η απάντηση είναι ότι, όταν ο ουρολόγος του ασθενούς, του συστήσει να κάνει ακτινοθεραπεία, να επιλέξει ένα τμήμα με καλή υποδομή, σύγχρονα μηχανήματα, Ακτινοθεραπευτή Ογκολόγο που έχει εμπειρία και γνώση όχι μόνο της επιστήμης αλλά και της τεχνολογίας, και να προγραμματίσει να γίνει η καλύτερη δυνατή θεραπεία στον συγκεκριμένο ασθενή εξατομικεύοντας την αντιμετώπιση της νόσου του.

 

Κε Σαλβαρά, πως μπορεί να έλθει κάποιος σε επαφή μαζί σας ?

Σαλβαράς Νικόλαος – «Κλινική ΙΑΣΩ Θεσσαλίας» – Τμήμα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας –

Τ: 2410 99 6866

K: 697 444 1215

e-mail : n.salvaras@iaso.gr