Βασίλειος Κοζομπόλης
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου
Επιστημ. Υπεύθυνος του Οφθαλμολογικού Κέντρου Γλαυκώματος & Laser Αθηνών
Βάσιμες ελπίδες για αποκατάσταση της όρασης, σε εκατομμύρια ανθρώπους που τυφλώθηκαν λόγω εκφυλιστικών βλαβών του αμφιβληστροειδούς, δίνει τεχνητό εμφύτευμα (αμφιβληστροειδής) που δημιούργησαν Ιταλοί επιστήμονες!
Ο τεχνητός αμφιβληστροειδής δοκιμάστηκε ήδη σε ποντικούς με θεαματικά αποτελέσματα και σύντομα θα μπει σε κλινική εφαρμογή σε ανθρώπους.Πρόσκειται για κάτι πρωτοποριακό και συνάμα εντυπωσιακό που γεννά βάσιμες ελπίδες πως σύντομα θα έχουμε τη δυνατότητα να το τοποθετούμε σε ανθρώπους που τυφλώθηκαν λόγω εκφυλιστικών βλαβών του αμφιβληστροειδούς, συμπεριλαμβανομένης της μελαχρωστικής αμφιβληστροειδοπάθειας στην οποία οι φωτοϋποδοχείς καταστρέφονται.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις , μια ομάδα επιστημόνων υπό την ηγεσία του Ιταλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας δημιούργησε τεχνητό αμφιβληστροειδή και αντικατέστησε τον κατεστραμμένο.Το εμφύτευμα (τεχνητός αμφιβληστροειδής) που είναι κατασκευασμένο από λεπτό στρώμα αγώγιμου πολυμερούς, τοποθετείται σε υπόστρωμα με βάση το μετάξι και καλύπτεται με ημιαγώγιμο πολυμερές.
Το ημιαγώγιμο πολυμερές δρα ως φωτοβολταϊκό υλικό, απορροφώντας φωτόνια όταν φως εισέρχεται στον οφθαλμό με αποτέλεσμα ο ηλεκτρισμός να διεγείρει τους νευρώνες του αμφιβληστροειδούς, καλύπτοντας το κενό που έχει δημιουργηθεί από τους κατεστραμμένους φωτοϋποδοχείς του ματιού.
ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΕ ΠΟΝΤΙΚΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Για να δοκιμάσουν τη συσκευή, οι ερευνητές εμφύτευσαν τον τεχνητό αμφιβληστροειδή στα μάτια αρουραίων που δημιουργήθηκαν ώστε να αναπτύξουν ένα μοντέλο τρωκτικού που ονομάζεται αρουραίος RCS (Royal College of Surgeons) που παρουσιάζει εκφυλιστικές βλάβες του αμφιβληστροειδούς.
Τριάντα ημέρες μετά από την επέμβαση, οι ερευνητές εξέτασαν το κορικό αντανακλαστικό συγκρίνοντας το με αυτό των υγιών αρουραίων και αρουραίων RCS που δεν υποβλήθηκαν σε επέμβαση.
Στη χαμηλή ένταση 1 lux – λίγο πιο φωτεινή από το φως της πανσέληνου – οι αρουραίοι που υποβλήθηκαν σε επέμβαση τοποθέτησης τεχνητού αμφιβληστροειδούς δεν είχαν ιδιαίτερη βελτίωση και ανταπόκριση σε σύγκριση με τους αρουραίους RCS που δεν υποβλήθηκαν σε επέμβαση.
Όμως, καθώς το φως αυξήθηκε σε περίπου 4-5 lux – περίπου το ίδιο με αυτό που υπάρχει την αυγή στον ουρανό – η απόκριση των οφθαλμών των αρουραίων που υποβλήθηκαν σε επέμβαση ήταν σχεδόν ίδια με αυτή τα υγιών ζώων.
Όταν επανεξετάστηκαν οι αρουραίοι έξι και δέκα μήνες μετά τη χειρουργική επέμβαση, το εμφύτευμα ήταν ακόμα αποτελεσματικό.
Χρησιμοποιώντας τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) για την παρακολούθηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας των αρουραίων κατά τις δοκιμές ευαισθησίας στο φως, οι ερευνητές διαπίστωσαν μια αύξηση στη δραστηριότητα του οπτικού φλοιού, ο οποίος επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες.
Με βάση τα αποτελέσματα, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το εμφύτευμα ενεργοποιεί άμεσα “υπολειμματικά νευρωνικά κυκλώματα στον εκφυλισμένο αμφιβληστροειδή”, αλλά θα απαιτηθεί περαιτέρω έρευνα για να εξηγήσει με ακρίβεια πώς λειτουργεί η διέγερση σε βιολογικό επίπεδο.
“Η λεπτομερής αρχή της λειτουργίας της πρόθεσης παραμένει αβέβαιη”, εξηγούν στην εργασία τους οι ερευνητές οι οποίοι ελπίζουν ότι τα αποτελέσματα που παρατηρούνται στους αρουραίους θα ισχύουν και στους ανθρώπους και αυτό είναι κάτι που θα το γνωρίζουμε σύντομα.
ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΗΣ
Ο αμφιβληστροειδής βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού και αποτελείται από εκατομμύρια φωτοϋποδοχείς που είναι ευαίσθητοι στο φως. Ωστόσο, μεταλλάξεις σε οποιοδήποτε από τα 240 προσδιορισμένα γονίδια μπορούν να οδηγήσουν σε εκφυλιστικές βλάβες του αμφιβληστροειδούς, όπου αυτά τα κύτταρα – οι φωτοϋποδοχείς – πεθαίνουν, ακόμη και όταν οι νευρώνες του αμφιβληστροειδούς γύρω τους δεν επηρεάζονται.
Θεωρητικά οι νευράξονες μπορεί να παραμένουν άθικτοι και λειτουργικοί και γι’ αυτό προηγούμενη έρευνα εξέτασε την πιθανότητα θεραπείας της μελαχρωστικής αμφιβληστροπάθειας με τεχνολογικές συσκευές (τύπου «βιολογικού ματιού») που διεγείρουν τους νευρώνες με φωτεινά ερεθίσματα, ενώ άλλοι επιστήμονες διερεύνησαν την θεραπεία των γονιδίων CRISPR για την θεραπεία των μεταλλάξεων που προκαλούν τύφλωση.