Πριν ασχοληθεί ένα παιδί με τον αθλητισμό θα πρέπει να έχει κατακτήσει ώριμες κινητικές δεξιότητες, να μπορεί να παρακολουθεί την τροχιά ενός σώματος και να το πιάνει, να μπορεί να στέκεται στο ένα πόδι και η μέση ηλικία περίπου που τα καταφέρνει αυτά είναι γύρω στα 4-5 έτη.
Ο αθλητισμός είναι απαραίτητος για την σωστή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, γιατί βελτιώνεται το αίσθημα της σιγουριάς και της αυτοεκτίμησης. Ωστόσο, όπως κάθε νέα δραστηριότητα για το παιδί, ο γονέας οφείλει να αναρωτηθεί αν είναι όντως ικανό να την ξεκινήσει, να καταλάβει το νόημα της συμμετοχής σε μια ομάδα, να συνεργαστεί δηλαδή για απελευθερώσει τις σωματικές του ικανότητές, να μπορέσει να εξωτερικεύσει τα θετικά συναισθήματα και να μειώσει έτσι το άγχος.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, το σχολείο δεν αφιερώνει αρκετό χρόνο για γυμναστική – κατά μέσο όρο 2 ώρες εβδομαδιαίως – και είναι στο χέρι των γονέων να αποφασίσουν αν θα κάνει μια εξωσχολική αθλητική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικά στην Αμερική το 75% των παιδιών σχολικής ηλικίας ασχολούνται με ένα τουλάχιστον άθλημα.
Η άθληση στην παιδική ηλικία χωρίζεται σε κάποιες μορφές:
Αερόβια άσκηση μέτριας ισχύος: όπως το γρήγορο περπάτημα, η πεζοπορία, η ποδηλασία, το πατίνι.
Αερόβια άσκηση υψηλής ισχύος: όπως τρέξιμο, κυνηγητό, σχοινάκι, πολεμικές τέχνες, ποδόσφαιρο και κολύμβηση. Αυτές οι ασκήσεις προσφέρουν καλή υγεία στο μυοσκελετικό και στο καρδιοαναπνευστικό σύστημα.
Ασκήσεις μυϊκής τόνωσης: όπως οι ασκήσεις αντίστασης που χρησιμοποιούν το βάρος του σώματος, το σκαρφάλωμα, οι κοιλιακές και ραχιαίες κάμψεις, το μονόζυγο και η γυμναστική.
Ασκήσεις ενδυνάμωσης των οστών: αυτές ασκούν πίεση πάνω στο οστό κυρίως με τινάγματα, σχοινάκι, άλματα ή αθλήματα όπως το βόλεϊ, το μπάσκετ, το τένις. Εκεί θα πρέπει να δίνεται και ιδιαίτερη προσοχή στους τραυματισμούς, γιατί τα οστά αυξάνονται κατά μήκος στους αυξητικούς χόνδρους.
Τι οφέλη στην υγεία του παιδιού έχει η άθληση;
Στο επίπεδο των σκελετικών μυών βοηθάει στην ανάπτυξη του μυοσκελετικού ιστού. Τα κύτταρα αερίζονται καλύτερα, καταναλώνουν με πιο ευχερή τρόπο την ενέργεια και υπερτρέφονται. Όλο αυτό μεταφράζεται σε καλύτερη και πιο συμμετρική ανάπτυξη μυών και οστών.
Καρδιαγγειακή αντοχή & υγεία: Ωφελείται η καρδιά, γιατί δεν υπάρχουν μεγάλες αντιστάσεις. Με το περπάτημα και την γυμναστική έχουμε μακροπρόθεσμα μια χαλάρωση των αρτηριακών αντιστάσεων, έτσι η καρδία δεν ασκεί το αίμα υπό μεγαλύτερη πίεση, βελτιώνοντας την κράση των αγγείων και των σπλάχνων. Ωφελούνται όλα τα αγγεία, κυρίως η αορτή και οι καρωτίδες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η υγεία των αγγείων αυτών κερδίζεται ήδη από την παιδική ηλικία, δηλαδή τα παιδιά που αθλούνται έχουν υγιές το έσω και μέσο τοίχωμα των καρωτίδων, δεν δημιουργείται εύκολα αυτό που λέμε αθηρωματική πλάκα.
Η κολύμβηση είναι μια πολύ καλή γυμναστική γιατί το παιδάκι δαπανά υψηλή ενέργεια, βελτιώνεται όλο το καρδιοαναπνευστικό σύστημα, βοηθάει ακόμα και στην αντιμετώπιση των απνοιών στον ύπνο, στις αλλεργίες, τονώνει την αυτοεκτίμηση, μειώνει το άγχος και την αρτηριακή πίεση.
Η άθληση βοηθάει στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου: το παιδί μπαίνει σε μια ομάδα και δημιουργεί στόχους, ακολουθεί στρατηγικές. Αυτό δημιουργεί στον εγκέφαλο μια πορεία οργάνωσης των προτύπων των κινητικών δεξιοτήτων, που από ανώριμες στην πρώιμη προσχολική και σχολική ηλικία γίνονται πιο βελτιωμένες και ανθεκτικές στα επόμενα χρόνια.
Η άσκηση φέρνει και πολλαπλά οφέλη στον μεταβολισμό: οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά οξέα της διατροφής καίγονται ευχερέστερα, έχουμε μειωμένη συγκέντρωση λιπώδους ιστού στην κοιλιακή χώρα και μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης στο μέλλον σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
Βέβαια μια σωστή άθληση αντιστοιχίζεται και με μια σωστή διατροφή. Στο παιδί πρέπει να προσφέρεται μεσογειακή διατροφή, δηλαδή τουλάχιστον 3 φρούτα την ημέρα, μέτρια ποσότητα κρέατος (3 φορές την εβδομάδα), όσπρια, λαχανικά και ρίζες/καρποί, μειωμένα κορεσμένα ζωικά λιπαρά όπως το βούτυρο και περιορισμένο ελαιόλαδο.
Τι χρειάζεται να ελέγξει ένας γονιός πριν ασχοληθεί με τον αθλητισμό το παιδί του;
Πρώτα ξεκινάμε με την άθληση που συμπληρώνει το παιχνίδι κι όχι αμέσως με ένα άθλημα, χωρίς να προηγηθεί συνεννόηση με ειδικό προπονητή. Γι’ αυτό και το σχολείο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, γιατί το παιδί στο διάλλειμα με το παιχνίδι και προσθέτοντας σιγά-σιγά μια αθλητική δυνατότητα εντός του διαλλείματος ή και με τη γυμναστική αργότερα, το προδιαθέτει να αγαπήσει και να συνεχίσει το άθλημα.
Έλεγχος στο γιατρό
Ο έλεγχος περιλαμβάνει επισταμένη εξέταση από τον παιδίατρο και αν το υποψήφιο παιδί φέρει γνωστό πρόβλημα καρδιάς (φύσημα, αρρυθμία, συγγενή καρδιοπάθεια) ή από το ιστορικό προκύπτει αιφνίδιος θάνατος γονέα ή συγγενούς πρώτου βαθμού να παραπέμπεται σε καρδιολόγο για να κάνει τις απαιτούμενες συμπληρωματικές εξετάσεις ή και από άλλες ειδικότητες ιατρών (π.χ. ορθοπεδικό-οφθαλμίατρο). Βέβαια, ποτέ δεν είναι σίγουρο ότι το παιδί θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις. Οι γονείς θα πρέπει να είναι πεπεισμένοι ότι η άθληση ωφελεί όντως το παιδί τους και οφείλουν να το ενθαρρύνουν να την συνεχίσει. Σωστός χρόνος άθλησης για το παιδί είναι τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα και τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα συμπληρωματικά του προγράμματος του σχολείου.
ΘΩΜΑΣ Χ. ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ