Ο όρος αναφέρεται στις κακώσεις εκείνες που συμβαίνουν κατά την διάρκεια των σπορ, είτε σε επαγγελματικό είτε σε ερασιτεχνικό επίπεδο άθλησης. Για το λόγο αυτό έχει αναπτυχτεί τα τελευταία χρόνια μια υποειδικότητα της ορθοπαιδικής, η αθλητιατρική με σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση των κακώσεων αυτών. Αν και οι περισσότεροι θα πίστευαν ότι αφορά μόνο επαγγελματίες αθλητές, τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν πως οι κακώσεις αυτές είναι πιο συχνές σε ερασιτέχνες παρά σε επαγγελματίες. Έτσι λοιπόν ο όρος αθλητικές κακώσεις είναι λίγο αδόκιμος, αφού είναι πιο πιθανό τις βλάβες αυτές να τις αποκτήσει ένα άτομο χωρίς αθλητικές προσδοκίες .
Ποια η διαφορά μεταξύ οξείας και χρόνιας κάκωσης?
Η οξεία κάκωση συμβαίνει ξαφνικά κατά τη διάρκεια της αθλητικής δραστηριότητας όπως π.χ το διάστρεμμα αστραγάλου. Η χρόνια κάκωση συνήθως είναι αποτέλεσμα υπερχρήσεως (over use syndrom) λόγο επαναλαμβανόμενης άσκησης για μεγάλο χρονικό διάστημα όπως πχ στο γόνατο του δρομέα.
Ποιες είναι οι πιο συχνές οξείες αθλητικές κακώσεις?
Θλάσεις: είναι κακώσεις των μυών είτε λόγο διάτασης του μυός , είτε λόγο άμεσης πλήξης (βίας). Ανάλογα με την βαρύτητα της κάκωσης ταξινομούνται ως:
- 1ου βαθμού χαρακτηρίζεται από ρήξη ελάχιστων μυϊκών ινών.
- 2ου βαθμού με μερική ρήξη του μυός.
- 3ου βαθμού χαρακτηρίζεται από πλήρη ρήξη του μυός.
Κλινικά θα υπάρχει πόνος, αιμάτωμα και στις κακώσεις 2ου και 3ου βαθμού ένα ψηλαφητό κενό στην θέση της κάκωσης. Επίσης αδυναμία βάδισης, ειδικά για 2ου και 3ου βαθμού βλάβες.
Διάστρεμμα: είναι η διάταση και ρήξη ενός ή περισσοτέρων αρθρικών συνδέσμων, χωρίς όμως να παρεκτοπίζονται οι αρθρικές επιφάνειες των οστών. Και τα διαστρέμματα έχουν 3 βαθμούς κάκωσης:
- 1ου βαθμού όπου παρουσιάζεται τοπικά οίδημα και πόνος , η κινητικότητα της άρθρωσης ελαττώνεται, ενώ δεν υπάρχει αστάθεια της βάδισης.
- 2ου βαθμού με μεγαλύτερο τοπικό οίδημα και πόνο, όπως επίσης και ακόμα μεγαλύτερη ελάττωση της κινητικότητας αλλά χωρίς αστάθεια της άρθρωσης.
- 2ου βαθμού εμφανίζεται ολική ρήξη των συνδέσμων, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την αστάθεια της άρθρωσης και αδυναμία εκτέλεσης κινήσεων
Κάταγμα: υπάρχουν γενικά 3 είδη καταγμάτων:
Α) απλό κάταγμα που χαρακτηρίζετε από ελάχιστη καταστροφή μαλακών μορίων των παρακείμενων ιστών
Β) σύνθετο κάταγμα με μεγάλη καταστροφή μαλακών μορίων
Γ) Κατάγματα κοπώσεως (stress fractures) όπου είναι αποτέλεσμα χρόνιας κάκωσης.
Τι πρέπει να κάνω σε μια οξεία κάκωση?
Αρχικά μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για όλες τις κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος είναι τα εξής:
- Ανάπαυση – μείωση δραστηριοτήτων, χρησιμοποίηση βοηθημάτων όπως πχ πατερίτσες σε κακώσεις του κάτω άκρου. Ανύψωση σκέλους – όπου μειώνετε το οίδημα.
- Επίδεση – για μείωση του οιδήματος επίσης.
- Εφαρμογή πάγου- 10-20 λεπτά και 3-4 φορές την ημέρα.
Στην περίπτωση που υπάρχει ορατό κάταγμα προσπαθούμε να το ναρθηκοποιήσουμε με ένα απλό νάρθηκα (πχ με μια σανίδα). Τα μέτρα αυτά είναι αρχικά και θα πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα. Όμως την τελική θεραπεία την καθορίζει ο ειδικός ορθοπαιδικός. Ο λόγος είναι απλός: μια φαινομενικά απλή κάκωση όπως ένα διάστρεμμα, τελικά μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα κάταγμα που θα έχει μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση. Έτσι αποφεύγονται λάθη και επιταχύνετε η ανάρρωση όπως και το καλό τελικό αποτέλεσμα.
Υπάρχει συσχέτιση συγκεκριμένων τραυματισμών σε συγκεκριμένο άθλημα?
Φυσικά και υπάρχει γιατί το κάθε άθλημα απαιτεί περισσότερο την χρήση συγκεκριμένων τμημάτων του σώματος μας. Έτσι λοιπόν για παράδειγμα, αυξημένος κίνδυνος για διάστρεμμα ποδοκνημικής έχουν το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και το χάντμπωλ, ενώ μεγάλο ρόλο παίζουν και η κατάσταση του γηπέδου όπως και τα παπούτσια του αθλητή.
Στις συνδεσμικές βλάβες του γόνατος ( ρήξη μηνίσκων, πλαγίων συνδέσμων ή χιαστών συνδέσμων) η υψηλότερη συχνότητα τραυματισμού παρατηρείτε σε αθλήματα επαφής (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, χάντμπωλ) ενώ από τα ατομικά αθλήματα το σκι και το τένις έχουν εξίσου μεγάλη συχνότητα τραυματισμού.
Οι θλάσεις είναι πιο συχνές στα αθλήματα που απαιτούν ταχυδύναμη όπως τα σπριντ και τα άλματα (τριπλούν και ύψος) . Παθήσεις του ώμου (πχ. τενοντίτιδα στροφικού πετάλου η ρήξη αυτού) καθώς και παθήσεις του αγκώνα (πχ επικονδυλίτιδες του αγκώνα) παρατηρούνται σε ρίπτες (ακοντίου κυρίως), αθλητές της άρσης βαρών και αθλητές χάντμπολ.
Με πιο τρόπο μπορούμε να μειώσουμε τις αθλητικές κακώσεις?
Σαφέστατα η πρόληψη είναι το πιο σίγουρο μέσο για ένα καλό αποτέλεσμα. Στα παιδία θα πρέπει να διδάσκετε η σωστή τεχνική που διασφαλίζει και τους λιγότερους τραυματισμούς.
Δεν είναι σπάνιο αθλητές υψηλού επιπέδου να τραυματίζονται λόγο του ότι δεν μπόρεσαν να ασκήσουν σωστά μια ικανοποιητική τεχνική.
Η τήρηση επίσης επαρκούς προθέρμανσης και αποθεραπείας από την αθλητική δραστηριότητα είναι αναγκαία. Ειδικά για τους ενήλικες ‘’ αθλητές του σαββατοκύριακου’’ η παράληψη αυτών των οδηγιών αυξάνει των κίνδυνο για θλάσεις και διαστρέμματα έως και 40%.
Το επίπεδο των αθλητικών εγκαταστάσεων όπως και η χρήση καταλλήλων υποδημάτων είναι ένα ακόμη βασικό στοιχείο πρόληψης. Η καλή φυσική κατάσταση και η σωστή διατροφή έχουν ένα μεγάλο ρόλο στο θέμα της πρόληψης. Τέλος η οργάνωση των σπορ στους αθλητικούς συλλόγους είναι ίσως ένα από τα βασικότερα στοιχεία και δεν πρέπει να παραληφθεί. Οι οργανωμένοι σύλλογοι τηρούν (ειδικά για τους νεαρούς αθλητές) τις παραπάνω οδηγίες και σε συνεννόηση με ιατρούς, προπονητές και φυσικοθεραπευτές διασφαλίζουν την μείωση της συχνότητας των τραυματισμών συνολικά.
vavetsis@gmail.com