Η 1η Νοεμβρίου κάθε έτους έχει θεσπιστεί από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ) ως Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων.
Στόχος της ημέρας αυτής είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για την αξία της δωρεάς οργάνων σώματος, που μέσω της μεταμόσχευσης χαρίζουν το πολύτιμο δώρο της ζωής σε πάσχοντες συνανθρώπους μας.
Η Δωρεά Οργάνων και Ιστών είναι μια απόφαση μεγάλης ηθικής αξίας. Είναι η ίδια η ζωή. Είναι η απόφαση να προσφέρεις χωρίς ανταλλάγματα ένα μέρος του σώματός σου για την υγεία και την ευημερία ενός άλλου συνανθρώπου. Από έναν δότη μπορεί να σωθούν έως και 8 ζωές, που χρήζουν μεταμόσχευσης οργάνων.
Ένας από τους σκοπούς τους Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων είναι η Ιδέα της Δωρεάς Οργάνων και Ιστών να συνδεθεί με το ευρύτερο πνεύμα του εθελοντισμού και να καθιερωθεί ως πράξη ανθρωπισμού και πολιτισμού από όλους μας.
Η μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την πιο αποτελεσματική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια. Όμως, η θεραπευτική αυτή λύση δεν είναι εφικτή χωρίς τα κατάλληλα και επαρκή μοσχεύματα.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το χάσμα, όμως, μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των ασθενών στις λίστες αναμονής αποτελεί μεγάλο και δισεπίλυτο πρόβλημα. Κάθε χρόνο πεθαίνουν 3.000 άνθρωποι στην Ε.Ε. περιμένοντας το μόσχευμα που θα τους χαρίσει τη ζωή.
Στη χώρα μας τα ποσοστά δωρεάς οργάνων είναι δραματικά χαμηλά. Εκατοντάδες ασθενείς βρίσκονται κάθε χρόνο σε λίστες αναμονής για μόσχευμα και δυστυχώς κάποιοι από αυτούς είναι καταδικασμένοι να χάσουν τη ζωή τους, πριν βρεθεί το κατάλληλο μόσχευμα. Πολλοί ασθενείς αναγκάζονται να καταφύγουν στο εξωτερικό, προκειμένου να βρούν λύση.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, με μέσο ευρωπαϊκό όρο τους 18 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, στην Ελλάδα υπάρχουν μόλις 4,8 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ο μέσος χρόνος αναμονής για μόσχευμα νεφρού είναι 6,5 χρόνια , ενώ το 60% των νεφροπαθών πεθαίνουν, πριν βρεθεί μόσχευμα.
Συγκεκριμένα, το 2016 είχαμε στην Ελλάδα, συνολικά, 51 δότες, κατά το έτος 2017 είχαμε 67 δότες οργάνων, το έτος 2018, 45 δότες και το 2019 μέχρι και σήμερα είχαμε 53 δότες οργάνων. Παρά τη μικρή αύξηση στη Δωρεά Οργάνων τα στοιχεία, που αφορούν συνολικά το θέμα, μόνο αισιοδοξία δεν εμπνέουν.
Κάποιες από τις βασικότερες αιτίες της σημερινής κατάστασης είναι η ανεπάρκεια κλινών στις ΜΕΘ, η έλλειψη ενός οργανωμένου Δικτύου Συντονισμού αλλά και η αποτυχία έγκαιρου εντοπισμού δυνητικών δοτών.
Η έλλειψη δωρητών οργάνων στη χώρα μας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Αυτό οφείλεται στην ελλιπή και εσφαλμένη πολλές φορές ενημέρωση του πληθυσμού, στο φόβο για εμπόριο οργάνων αλλά και στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της ζωής.
Μπορούν όλοι να γίνουν δωρητές οργάνων;
Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι κατάλληλοι να γίνουν δότες οργάνων. Δωρητής μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος που είναι εγκεφαλικά νεκρός. Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι μη αναστρέψιμη κατάσταση, που ισοδυναμεί με το θάνατο. Οι γιατροί είναι αυτοί που θα εκτιμήσουν, εάν κάποιος εγκεφαλικά νεκρός ασθενής, είναι ικανός να γίνει δότης οργάνων ή ιστών.
Μεταμόσχευση μπορεί να γίνει και από ζώντα δότη. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να μεταμοσχευθεί νεφρό, μέρος του ήπατος, μέρος του πνεύμονα ή μέρος του λεπτού εντέρου. Επίσης, μεταμόσχευση γίνεται και στα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα.
Για να αυξηθούν οι δότες οργάνων σώματος χρειάζεται να «σπάσουν» οι προκαταλήψεις και να ενισχυθουν οι προσπάθειες για ευαισθητοποίηση των πολιτών στο θέμα των μεταμοσχεύσεων.
Αν και οι περισσότεροι από εμάς θεωρητικά είμαστε θετικοί απέναντι στην ιδέα της Δωρεάς Οργάνων, στην πράξη αισθανόμαστε φόβο, επιφυλακτικότητα ή ακόμη και αδιαφορία.
Η απόφαση για δωρεά οργάνων δεν αποτελεί μια πράξη με καθορισμένη χρονική διάρκεια και αλληλουχία γεγονότων. Αντίθετα, πρόκειται για μια δυναμική κοινωνική διεργασία, της οποίας η αρχή και το τέλος ποικίλλει ανάμεσα στα διάφορα περιστατικά δωρεάς και καθορίζεται από ιδεολογικούς και συναισθηματικούς παράγοντες σε επίπεδο ατόμων, από κανονιστικούς- οργανωσιακούς παράγοντες σε επίπεδο μικρο-πλαισίου και από κοινωνικο-πολιτισμικούς και θεσμικούς παράγοντες σε επίπεδο μακρο-πλαισίου.
Συνεπώς, οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι η πιθανότητα να χρειαστούμε εμείς οι ίδιοι, κάποια στιγμή της ζωή μας, ένα μόσχευμα είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δωρίσουμε μετά θάνατον τα όργανά μας. Αν περιμένουμε, λοιπόν, να μας «δωριστεί» ένα μόσχευμα και έτσι να σωθεί η ζωή μας, δεν είναι εξίσου δίκαιο να «δωρίσουμε» και εμείς;
Εκείνο που προηγείται της μεταμόσχευσης είναι το ανθρώπινο μεγαλείο, καθώς την ώρα της μεγαλύτερης οδύνης για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, κάποιος με κίνητρο την αγάπη και τον αλτρουισμό, αποφασίζει να γεφυρώσει τη ζωή με το θάνατο.
Πηγή: Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων