Ζαβαλίγκου Άρτεμις
Ψυχολόγος
Πτυχιούχος Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ε: artemiszavaligou@gmail.com / www.zavaligkou.gr
Είναι φυσιολογικό να νιώθεις άγχος κάποιες στιγμές, ειδικά αν οι καθημερινοί ρυθμοί σου το δικαιολογούν. Όταν όμως υπερβαίνει τα όρια και παρεμβαίνει στην ποιότητα ζωής σου, μπορεί να είναι ένα στοιχείο ότι πρόκειται για διαταραχή άγχους. Σε αυτό είναι η φοβία, η διαταραχή (κρίση) πανικού, η ιδιοψυχαναγκαστική διαταραχή και η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή.
Οι αγχώδεις διαταραχές που θα µας απασχολήσουν στη συνέχεια και συγκεκριμένα οι κρίσεις πανικού, είναι εκείνες στις οποίες το άγχος αποτελεί το κύριο και προεξάρχουν σύμπτωμά, χωρίς να μπορεί να εξηγηθεί καλύτερα από κάποια άλλη αιτία.
Συγκεκριμένα, το άγχος είναι ένα διάχυτο, δυσάρεστο συναίσθημά συγγενές µε το φόβο που κινητοποιείται χωρίς σαφή ή σημαντική απειλή. Μπορεί να εμφανιστεί είτε σε παιδιά είτε σε ενήλικες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την επιβίωση καθώς η παρουσία του προετοιμάζει τον οργανισμό για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημά το οποίο λειτουργεί ως μηχανισμός προειδοποίησης. Ο προειδοποιητικός αυτός μηχανισμός δυσλειτουργεί όταν, είναι υπερβολικά έντονο, όταν διαρκεί πέρα από την έκθεση σε κίνδυνο, όταν εμφανίζεται σε καταστάσεις που δεν εμπεριέχουν κίνδυνο και όταν παρουσιάζεται χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο. Γίνεται αναγνωρίσιμο καθώς εμφανίζεται ως βασανιστικό συναίσθημά (άγχος ή φόβος), ως σωματικό ενόχλημά (δύσπνοια, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, ναυτία, ζάλη, πονοκέφαλο, πόνος στο στήθος, θολή όραση κ.ά.). Ακόμη μπορεί να εκφραστεί µε συμπεριφορές (π.χ. επισκέψεις σε γιατρούς) ή µε ανήσυχες σκέψεις (για το μέλλον το δικό του ή της οικογένειάς του, για την υγεία ή την εργασία του κ.λπ.). Ο επιπολασμός βίου είναι 20-25% δηλαδή 1 στους 4 ανθρώπους θα αναπτύξει κάποια στιγμή της ζωής του µία αγχώδη διαταραχή. Η νοσηρότητα βρίσκεται υψηλότερη στις γυναίκες σε αστικό περιβάλλον και σε νεαρές ηλικίες 24-44 ετών καθώς οι παράγοντες κινδύνου να είναι το χαμηλό οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο, τα ψυχοπιεστικά γεγονότα (π.χ. ανεργία, οικονομικά προβλήματα) και οι διαπροσωπικές απώλειες.
Συχνά ακούγεται από το οικογενειακό ή το φιλικό πλαίσιο η φράση «έπαθα/παθαίνω κρίσεις πανικού».
Τι είναι η κρίση πανικού ?
Διερευνώντας την έννοια «πανικός» ετυμολογικά πηγάζει μέσα από την μυθολογία όπου προέρχεται από τον θεό Πάνα (τραγοπόδαρο) που αυτός συνδέεται ως προστάτης της πανίδας και σύμβολό της γενετικής ζωής. Ο πάνας ταυτίζεται με το ανεξέλεγκτο και τον τρόμο. Η μητέρα του τον εγκατέλειψε καθώς τρόμαξε από την δυσμορφία του.
Σε αυτό το άρθρο κλήθηκα να γράψω ένα κομμάτι του παζλ από το ψυχολογικό προφίλ με κεντρική θεματική «οι σύγχρονες μάστιγες». Παρατηρείται από έρευνες ότι η διαταραχή πανικού έχει μια ραγδαία εξάπλωση ανεπτυγμένων κοινωνιών και δικαιολογημένα χαρακτηρίζεται ως η επιδημία του 21ου αιώνα. Η κρίση πανικού τις περισσότερες φορές εκδηλώνεται βιώνοντας ως μια εμπειρία τρόμου και οδύνης. Το άτομο σωματοποιεί το άγχος και το φόβο, με συνέπεια την απώλεια ελέγχου των συμπτωμάτων του πιστεύοντας ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει στο σώμα του και πιθανόν πεθαίνει. Ως το αποκορύφωμα του παγόβουνου είναι η αποφυγή των συνθηκών που έχουν συνδεθεί με τις κρίσεις και αυτό μακροπρόθεσμα οδηγεί σε μια μορφή απομόνωσης.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας δρόμος ως το πρώτο βήμα της συνειδητοποίησης και το επόμενο βήμα η διαχείριση αυτής. Μαθαίνοντας να διαχειρίζεται το άτομο τις κρίσεις πανικού, προοδευτικά συνειδητοποιεί και διερευνά τις άλυτες εσωτερικές συγκρούσεις που έφεραν τον πανικό στη ζωή του.