Ευθύμιος Ι. Κουλούλας,MD,PhD
Φυσίατρος, Senior Fellow EBPRM – Ειδικός Ιατρός Πόνου, EDPM
Στρατιωτικός ιατρός ε.α., Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Επιστημονικός Υπεύθυνος, Μονάδας Αποκατάστασης “Physiatriki”
Επιστημονικός Υπεύθυνος Τμήματος ΦΙΑπ ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Επιστημονικός Συνεργάτης, Β’ Νευροχειρουργικής Κλινικής,
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν
www.physiatriki.gr, email:info@physiatriki.gr
Ο πόνος είναι μέγιστο δημόσιο πρόβλημα υγείας, με άμεσα και έμμεσα κόστη, το οποίο μπορεί να οδηγήσει στην ανικανότητα και να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ο πόνος θεωρείται μία αμυντική, προστατευτική και προαιρετική απάντηση του οργανισμού σε μία απειλή των ιστών του η οποία συμβαίνει σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή και σε συγκεκριμένο περιβάλλον.
Ο πόνος ανάλογα τον ιστό που τραυματίζεται χαρακτηρίζεται είτε αλγαισθητικός (μυοσκελετικός) είτε νευροπαθητικός (νευρικός) είτε αλγοπλαστικός, και ανάλογα την χρονική διάρκεια του είτε οξύς και υποξύς είτε χρόνιος.
Ειδικά στον χρόνιο πόνο μικτού τύπου επιπλοκές όπως διαταραχή ύπνου, άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, κόπωση, μπορούν να έχουν κατάληξη την ανικανότητα.
Ως ιατροί αλλά και ως ασθενείς οφείλουμε να κοιτάξουμε «μακρύτερα» από τους ιστούς (σώμα) που πονάνε διότι η επαναπροβολή της αλγεινής εμπειρίας στον εγκέφαλο είναι αυτό που τελικά καλούμαστε να διαχειριστούμε καθώς η αίσθηση της απειλής είναι αυτή που πυροδοτεί το σύστημα του πόνου στο εγκέφαλο γι’αυτό και οι άνθρωποι συχνά εκφράζουν φόβο αντί πόνο.
Η διαχείριση του χρόνιου πόνου, όπως η οστεοαρθρίτιδα που αποτελεί την 3ή αιτία ανικανότητας παγκοσμίως, προσεγγίζεται καλύτερα διεπιστημονικά με στόχο την λειτουργική αποκατάσταση.
Τα διεπιστημονικά προγράμματα λειτουργικής αποκατάστασης δίνουν έμφαση στην γνωστική συμπεριφεριολογική θεραπεία, στην ενημέρωση του ασθενή για τον μηχανισμό του πόνου, την συσχέτιση του με την υγιεινή του ύπνου, με το άγχος, την διατροφή, στην βαθμιαία άσκηση ευκαμψίας και ενδυνάμωσης, στην θεραπεία με καθρέπτη, στην ομαδική θεραπεία, στις τεχνικές χαλάρωσης, στις ασκήσεις του εγκεφάλου και πρόσφατα στην αναγεννητική ιατρική, στοχεύοντας στην ανεξαρτησία, στην βελτίωση της ψυχοκοινωνικής λειτουργίας και της ποιότητας της ζωής.
Η σύγχρονη αποκατάσταση παροτρύνεται από αναγεννητικές παρεμβάσεις, γνωστές ως αναγεννητική ιατρική, συμπεριλαβανομένου τις εγχύσεις πλάσματος εμπλουτισμένου με αιμοπετάλια και την εξωσωματική θεραπεία με ωστικά κύματα.
Η αυτόλογη θεραπεία με πλάσμα εμπλουτισμένου σε αιμοπετάλια (Platelet Rich Plasma–PRP) προσφέρει μια πολλά υποσχόμενη βιολογική λύση για να μειωθεί ο πόνος, να επιταχυνθεί η αυτό-επούλωση των τενόντων, των μυϊκών τραυματισμών και της αρχόμενης οστεοαρθρίτιδας, με φυσικό τρόπο χωρίς κινδύνους.
Αυτόλογο πλάσμα εμπλουτισμένου σε αιμοπετάλια είναι μια συγκέντρωση των ανθρώπινων αιμοπεταλίων σε έναν μικρό όγκο του πλάσματος. Τα αιμοπετάλια είναι κύτταρα γνωστά για την συμμετοχή τους στην πήξη του αίματος. Όταν ενεργοποιούνται στο σώμα, απελευθερώνουν πρωτεΐνες επούλωσης, που ονομάζονται αυξητικοί παράγοντες. Οι αυξητικοί παράγοντες δρουν συνεργικά επιταχύνοντας την αποκατάσταση της βλάβης(κολλαγόνο, τένοντες, μύες, σύνδεσμοι, οστά, δέρμα). Η διαδικασία συνοπτικά έχει ως ακολούθως: αφού ληφθεί μια μικρή ποσότητα αίματος 4-5 cc, από τον ίδιο τον ασθενή (η διαδικασία είναι όμοια με μία τυπική εξέταση αίματος) υποβάλλεται σε φυγοκέντρηση για 5 λεπτά ώστε να απομονωθεί το πλάσμα που περιέχει τα αιμοπετάλια. Έπειτα τα αιμοπετάλια εγχύονται στην πάσχουσα περιοχή και συνεχίζουν την παραγωγή και έκκριση των αυξητικών παραγόντων περίπου για τις πρώτες 7 ημέρες. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 30 λεπτά, γίνεται στο χώρο του ιατρείου, ολοκληρώνεται στον ίδιο χρόνο, δεν απαιτείται νοσηλεία ή ειδική προφύλαξη μετά την έγχυση. Δεν υπάρχει κίνδυνος αλλεργίας ή υπερευαισθησίας μιας και χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο το ίδιο το αίμα του ασθενούς. Μπορεί να επαναληφθεί σε μία εβδομάδα και ανάλογα τη βαρύτητα του προβλήματος μπορεί να φθάσει και τις τρεις εγχύσεις.
Τα αποτελέσματα από τη διεθνή βιβλιογραφία είναι πολύ ενθαρρυντικά αφού η μέθοδος έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως. Οι εγχύσεις αποδεδειγμένα ανακουφίζουν από οξύ και χρόνιο πόνο και επιταχύνουν την επούλωση των τραυματισμένων ιστών και αρθρώσεων. Με τον τρόπο αυτό έχουμε ταχύτερη αποκατάσταση και επάνοδο στις δραστηριοτήτες του πάσχοντος και του αθλήτη.
Η Εξωσωματική θεραπεία με ωστικά κύματα (Extracorporeal Shock Wave Therapy – ESWT) αποτελεί μορφή “μηχανοθεραπείας” η οποία εδραιώθηκε στο πεδίο των μυοσκελετικών κακώσεων (για την χρήση σε τενοντοπάθειες και πλημμελώς πωρωθέντα κατάγματα) καθώς και στην Αναγεννητική Ιατρική. Η ESWT θεωρείται σύντομη, αποτελεσματική, ασφαλή, επαναλήψιμη, ευέλικτη, μη επεμβατική θεραπεία στις περιπτώσεις όπου η ινοβλαστική και οστεοβλαστική δραστηριότητα (παραγωγή ινών κολλαγόνου και πόρωση οστού) μπορούν να επηρεασθούν θετικά.
Και οι δύο εξειδικευμένες θεραπείες βρίσκουν εφαρμογή σε όλες τις τενοντίτιδες, στην αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα όλων των αρθρώσεων, στην πλημμελή πόρωση καταγμάτων καθώς και στην επούλωση των κατακλίσεων.
Λαμβανομένου υπόψιν ενός αναπτυσσόμενου πολυεπιστημονικού πεδίου, η επείγουσα εποχή της “αναγεννητικής αποκατάστασης” προκαλεί ριζικές καινοτομίες στο σχεδιασμό των υπηρεσίων υγείας.
