Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διατροφικοί σε συνδυασμό με ψυχολογικούς παράγοντες επηρεάζουν την εξέλιξη του σωματικού βάρους των παιδιών.
Επιπλέον, παρουσιάζεται άμεσος συσχετισμός της παιδικής ψυχοπαθολογίας με την παιδική διατροφή και την παχυσαρκία.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά με παχυσαρκία βιώνουν ποικίλα ψυχοκοινωνικά προβλήματα τα οποία επηρεάζουν την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση και γενικότερα την ποιότητα της ζωής τους. Αυτά τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα έχουν συνδεθεί με παράγοντες πρόκλησης διαταραχών διατροφής στα παιδιά και κατ’ επέκταση με αδυναμία ρύθμισης του σωματικού τους βάρους.
Το παραπάνω πρόβλημα επεκτείνεται συνολικά και σε διάφορες διαταραχές λήψης τροφής που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα παιδιά (ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία, διαταραχή αδηφαγίας, πίκα – Αλλοτριοφαγία, διαταραχή μηρυκασμού και η αποφευκτική – περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής).
Ακόμη, κατά τα παραπάνω φαινόμενα παρουσιάζουν και δυσκολίες – εμπόδια στην εν γένει θεραπεία, τα οποία ο ειδικός επαγγελματίας υγείας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη κατά τη διάρκεια της παρέμβασής του.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να κατανοηθούν τα διαγνωστικά κριτήρια των ανωτέρω διαταραχών, τα κύρια χαρακτηριστικά τους και οι επιπλοκές τους.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν με επιτυχία περιστατικά παιδικής παχυσαρκίας, αλλά και γενικότερα διατροφικών διαταραχών στα παιδιά, είναι απαραίτητη η διεπιστημονική συνεργασία κοινωνικών επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων όπως ψυχολόγων, αλλά και διατροφολόγων (Shor 2010) με την μορφή της ψυχοδιαιτολογικής προσέγγισης (psycho-dietetic approach).
H ψυχοδιαιτολογική προσέγγιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελεί ένα καινοτόμο πεδίο, το οποίο στοχεύει στην ολιστική αντιμετώπιση αυτού του παγκόσμιου προβλήματος (Donini et al. 2010).
Γενικότερα, τα προγράμματα ψυχοδιαιτολογικής προσέγγισης της παχυσαρκίας εφαρμόζονται με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό, όπως έχουν επισημάνει πρόσφατα διάφοροι συγγραφείς (Brennan et al. 2020, Ogden Κ et al. 2020).
Προς την κατεύθυνση αυτή, οι ειδικοί θεράποντες είναι καλό να διευρύνουν την προσέγγισή τους λαμβάνοντας υπόψη και την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των παιδιών με παχυσαρκία, προκειμένου να εξατομικεύουν την παρέμβασή τους ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού.
Η κατανόηση της πιθανής παθοφυσιολογίας της συννοσηρότητας μεταξύ της παχυσαρκίας και των συναισθηματικών διαταραχών είναι πολύ σημαντική για όλους τους κλινικούς και επαγγελματίες υγείας, προκειμένου να παρέχουν καταλληλότερες μορφές θεραπείας στα παιδιά και να εξατομικεύουν τις παρεμβάσεις τους.
Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται στη σχέση της κατάθλιψης (έμμεση σύνδεση), του άγχους, και άλλων μορφών παιδικής ψυχοπαθολογίας με τη διατροφή.
Επίσης, στο πως οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλή απόδοση στο σχολείο, περιθωριοποίηση – Bulling λεκτικό και σωματικό) συνδέονται με την παιδική παχυσαρκία.
Είναι ευρέως γνωστό ότι τα παιδιά με παχυσαρκία βιώνουν ποικίλα ψυχοκοινωνικά προβλήματα τα οποία επηρεάζουν την ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση και γενικότερα την ποιότητα της ζωής τους.
Σκοπός της ψυχοδιαιτολογικής προσέγγισης της παιδικής παχυσαρκίας είναι να διερευνώνται τα εκάστοτε προβλήματα που σχετίζονται με τη μη ύπαρξη κινήτρων για τα παιδιά, τη χαμηλή συμμόρφωση, με τη στάση της οικογένειας όταν πιστεύει ότι ένα παχύσαρκο παιδί είναι υγιές, με την εύκολη πρόσβαση στο junk food και με τη διαφήμισή του μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της τηλεόρασης, με το μη υποστηρικτικό οικογενειακό / φιλικό περιβάλλον, με παλαιότερες αποτυχημένες προσπάθειες υιοθέτησης ενός υγιεινού τρόπου διατροφής και με τις γενικότερες διατροφικές συνήθειες / τρόπο ζωής της οικογένειας (Brennan et al. 2020).
H ψυχοδιαιτολογική προσέγγιση της παιδικής παχυσαρκίας περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο βιωματικό πρωτόκολλο διαιτολογικής και ψυχολογικής υποστήριξης, το οποίο στοχεύει στην ανάλυση των πολλαπλών ψυχολογικών, κοινωνικών και διατροφικών παραγόντων που συχνά σχετίζονται με θέματα πρόσληψης τροφής και δυσκολίας ρύθμισης του σωματικού βάρους.
Με τον τρόπο αυτό προτείνονται πρακτικοί τρόποι διαχείρισης παιδιών με παχυσαρκία και άλλες διατροφικές διαταραχές με βάση το γνωσιακό – συμπεριφορικό μοντέλο (CBT), το οποίο στοχεύει στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών διατροφής και τελικά στην μακροπρόθεσμη ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Ταυτόχρονα, με βάση το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο εξηγείται στην οικογένεια η σημασία της εν λόγω προσέγγισης στη διαχείριση παιδιών με διατροφικές διαταραχές, όπως είναι σε πολλές περιπτώσεις είναι η νευρική ανορεξία (Cockfield & Philpot 2009) και η παιδική παχυσαρκία (Dae Yong Yi 2019).
Συμπερασματικά, η ψυχοδιαιτολογική προσέγγιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελεί ένα ιδιαίτερα προκλητικό επιστημονικό πεδίο, το οποίο απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και την κατάλληλη εκπαίδευση.
Μεταξύ άλλων συναφών προγραμμάτων η εν λόγω επιμόρφωση μπορεί να ληφθεί και μέσα από την παρακολούθηση του ομότιτλου ηλεκτρονικού σεμιναρίου βραχείας διεπιστημονικής ασύγχρονης εκπαίδευσης («ΨΥΧΟΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ») που διενεργείται από την Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία. Περισσότερες πληροφορίες: «ΨΥΧΟΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ»
Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Διδάκτωρ Παιδικής Διατροφής και Παχυσαρκίας ΤEΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
• Επιστημονικός Διευθυντής ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ – Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
• Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
• Επιστημονικός Συνεργάτης Α’ Νευρολογικής Κλινικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αιγινήτειο Νοσοκομείο
• Εκπαιδευτής Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μαντώ Αγουρίδου
Κλινική Ψυχολόγος, ΠΜΣ Διασυνδετική Ψυχιατρική
• Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Ψυχιατρική Κλινική & Β’ Προπ. Παθολογική Κλινική – Παν/μιακό ΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ».
• Αdvisor/Counseling specialist for children στο American Community Schools.