Κιρκάδιος Ρυθμός και Μεταβολικά Νοσήματα
ΣΤ ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ 2020-2021
Η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού (βιολογικό ρολόι) συνδέεται με την εμφάνιση και ανάπτυξη καρδιομεταβολικών και ψυχιατρικών νοσημάτων. Αυτό τόνισε η κυρία Μελπομένη Πέππα, Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη Μονάδος Ενδοκρινολογίας & Μεταβολικών Παθήσεων των Οστών, Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου ΑΤΤΙΚΟΝ, μιλώντας στην 4η διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΤ΄ Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
«Τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού προκαλεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής και εργασίας που χαρακτηρίζεται από μείωση του νυχτερινού ύπνου ή ύπνο κατά την διάρκεια της ημέρας, χρήση ηλεκτρονικών μέσων τη νύχτα, κακή διατροφική συμπεριφορά, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας» ανάφερε χαρακτηριστικά η κυρία Πέππ α και πρόσθεσε « Η απόκλιση από τον υγιή τρόπο διαβίωσης σχετίζεται με τη διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού και την ανάπτυξη σύγχρονων νοσημάτων που εμφανίζουν χαρακτήρες επιδημίας, όπως: σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, κατάθλιψη, καρκίνος και καρδιαγγειακή νόσος. Η σχέση αυτή γίνεται όλο και πιο ανησυχητική στην παιδική και εφηβική ηλικία όπου η κατάργηση των «υγιεινών» συνηθειών ύπνου συνδέεται με την ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκίας και διαταραχών της συμπεριφοράς< /em>».
Όπως εξήγησε η Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας του ΕΚΠΑ, ο κιρκάδιος ρυθμός αποτελεί ένα «ρολόι» του οργανισμού με ρυθμική λειτουργία, με έναν «κεντρικό βηματοδότη» στον εγκέφαλο και «περιφερικούς λήπτες» στα διάφορα όργανα. Η ανάπτυξη και διατήρηση του κιρκάδιου ρυθμού καθορίζεται από γενετικούς (γονίδια CLOCK και BMAL) και περιβαλλοντικούς παράγοντες (φως, διατροφή, εργασιακό περιβάλλν κ.α.).
Το «κιρκάδιο ρολόι» είναι υπεύθυνο για τη ρυθμική λειτουργία του ύπνου, τη διατροφική συμπεριφορά, τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της καρδιακής συχνότητας, καθώς και τη ρυθμική έκκριση των ορμονών. Ο φυσιολογικός κιρκάδιος ρυθμός καθορίζει τη λειτουργικότητα του ανθρώπου στη διάρκεια της ημέρας και την ανάπαυσή του τις νυχτερινές ώρες. Η ανατροπή αυτού του προτύπου ζωής, διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση υπεραύ λαντικών ταξιδιών σε περιοχές με μεγάλη διαφορά ώρας, όπου εμφανίζεται το φαινόμενο jet lag. Τέτοιου είδους διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό λειτουργίες και νοσήματα όπως :
- διατροφή
- κατάθλιψη
- παχυσαρκία
- σακχαρώδη διαβήτη
- γονιμότητα
- καρδιακή λειτουργία
- στρες
- διέγερση καρκινικών κυττάρων
- διανοητική συγκέντρωση
- μνήμη
- γήρανση
«Η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού στην εφηβική ηλικία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα με αποτέλεσμα να παρατηρείται από πολλούς νέους επιθετικότητα, χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών» τόνισε η κυρία Πέππα και πρόσθεσε «Στόχος μας θα πρέπει να είναι η ευαισθητοποίηση των γονέων για την υιοθέτηση υγιεινών προτύπων ζωής στα παιδιά, ώστε να έχουμε στο μέλλον υγιείς ενήλικες, στo πλαίσι o της πρωτογενούς αλλά και δευτερογενούς πρόληψης των καρδιομεταβολικών και ψυχιατρικών διαταραχών».
Σύμφωνα με την κυρία Πέππα κατά την διάρκεια του ύπνου δεν πρέπει να υπάρχει φωτισμός στο υπνοδωμάτιο, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Τις νυχτερινές ώρες εκκρίνεται η μελατονίνη, ορμόνη η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στους κύκλους ύπνου και είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού. Επομένως, η μελατονίνη, που έχει χαρακτηριστεί και ως η ορμόνη του μέλλοντος, έύ ει καθοριστική σημασία για τη χαλάρωση και στη συνέχεια την ευεξία του σώματος.
Η ξεκούραση του ανθρώπινου οργανισμού απαιτεί τουλάχιστον οκτώ ώρες ύπνου, για παιδιά και ενήλικες, ενώ το τελευταίο γεύμα πρέπει να γίνεται μέχρι τις οκτώ το βράδυ και όχι αργότερα.
Τέλος, διευκρίνισε πως και οι μικρές εκτροπές στον τρόπο ζωής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ή τα Σαββατοκύριακα συνδέονται με διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού (social jet lag), οι οποίες όμως είναι αναστρέψιμες.
«Η μόνιμη ανατροπή είναι επιβλαβής και φέρει μερίδιο ευθύνης για το σύνολο των σύγχρονων μεταβολικών νόσων» ανέφερε η κυρία Πέππα.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε τη διάλεξη μαγνητοσκοπημένη εδώ
Σχετικά με το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος
‘Οπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο Διευθυντής του Ινστιτούτου, κ. Παναγιώτης Μπεχράκης:
« Το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, έχει αποδείξει πλέον την ενεργό παρουσία του στον χώρο της Δημόσιας Υγείας, τον οποίο με υψηλό αίσθημα ευθύνης υπηρετεί. Στόχος και του ΣΤ’ Κύκλου Διαλέξεων είναι να προσφέρει ουσιαστική και επιστημονικά τεκμηριωμένη παρέμβαση στην επίλυση ουσιαστικών προβλημάτων της Δημόσιας Υγείας, τα οποία όλοι αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητα μας. Σε συνεργασία με το Ερευνητικό Εργαστήριο George Behrakis της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας συνεχίζει τη μεγάλη πρωτοβουλία SMOKEFREEGREECE, έχει κερδίσει ηγετικό ρόλο στο ευρωπαϊκό στερέωμα για τον έλεγχο του καπνίσματος, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε γνωστά, τρέχοντα και αναδυόμενα θέματα Δημόσιας Υγείας. Πιστεύουμε ότι προσφέρουμε την ταπεινή μας συμμετοχή στον τόπο μας εκφράζοντας πάντοτε τη βούληση του μεγάλου δωρητή μας George Behrakis προς τον οποίο και εκφράζουμε δημόσια τις θερμότερες ευχαριστίες μας για την γενναιόδωρη συμβολή του στην Δημόσια Υγεία της χώρας».
Οι ετήσιοι κύκλοι ανοιχτών Διαλέξεων για θέματα Δημόσιας Υγείας προς το ευρύ κοινό, καθώς και οι παρεμβάσεις για τον έλεγχο του καπνίσματος στη σχολική κοινότητα αποτελούν το γενικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων μας, οι οποίες αναρτώνται στις ιστοσελίδες του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, ACG και www.smokefreegreece.gr και στις σελίδες SMOKEFREEGREECE και Institute of Public Health, The American College of Greece στο Facebook. Τις διαλέξεις μπορείτε, επίσης, να παρακολουθήσετε βιντεοσκοπημένες μέσω Youtube (Institute of Public Health-ACG).
Η επόμενη προγραμματισμένη διάλεξη του ΣΤ΄ Κύκλου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2020, με εισηγητή τον κύριο Αναστάσιο Χατζή, Παιδίατρο-Εντατικολόγο και πρώην Συντονιστής-Διευθυντής ΜΕΘ Νοσοκομείου Παίδων ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, με θέμα «Εκπαίδευση και προληπτικά μέτρα για την αποφυγή σοβαρών ατυχημάτων παιδιών και εφήβων».
Δείτε το πρόγραμμα του ΣΤ’ Κύκλου Διαλέξεων 2020-2021 εδώ