Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης

Η Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης εορτάζεται στο πλαίσιο της «Εβδομάδας Δράσης για τα Οστά και τις Αρθρώσεις».

Η Εβδομάδας Δράσης για τα Οστά και τις Αρθρώσεις ξεκινά στις 12 Οκτωβρίου με την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας, συνεχίζεται με την Παγκόσμια Ημέρα Σπονδυλικής Στήλης στις 16 Οκτωβρίου, με την Παγκόσμια Ημέρα Τραύματος στις 17 Οκτωβρίου και ολοκληρώνεται στις 20 Οκτωβρίου με την Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης.

Στατιστικά Στοιχεία

• Οστεοπόρωση: Μεταβολικό νόσημα των οστών, το οποίο χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική μάζα (πυκνότητα του οστού) και διαταραχή της μικρο-αρχιτεκτονικής τους, με αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος.
• Πλήττει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες.
• Μία στις τρεις γυναίκες άνω των 50 ετών υποφέρει από κατάγματα που προκλήθηκαν από οστεοπόρωση.
• Μία στις τρεις Ελληνίδες, νεότερες των 50 ετών, θα εμφανίσει οστεοπόρωση. Οι γυναίκες αυτές έχουν μειωμένη οστική μάζα -ένδειξη προδιάθεσης εμφάνισης της ασθένειας- γεγονός ωστόσο που αγνοούν στη συντριπτική τους πλειονότητα αφού δεν κάνουν τον έλεγχο.
• Αιτίες για την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης της οστεοπόρωσης στις Ελληνίδες είναι η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης.

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Η οστεοπόρωση είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική πυκνότητα και μέτρια ποιότητα οστού. Εξελίσσεται χωρίς συμπτώματα ή πόνους έως ότου προκύψει κάποιο κάταγμα, που εντοπίζεται συνήθως στο ισχίο, στη σπονδυλική στήλη ή στον καρπό. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως η σιωπηλή επιδημία της εποχής μας. Μπορεί να οδηγήσει σε πόνους, ανικανότητα και σε ορισμένες περιπτώσεις, στο θάνατο. Σε όλους μας παρατηρείται κάποια οστική απώλεια με το πέρασμα των χρόνων, αλλά δε θα εμφανίσουμε όλοι οστεοπόρωση. Στη μέση ηλικία, η πιθανότητα για τις γυναίκες να εκδηλώσουν οστεοπόρωση μεγαλώνει, γιατί χάνουν την προστατευτική ιδιότητα των οιστρογόνων στα οστά, όμως η οστεοπόρωση μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και στα δύο φύλα λόγω πολλών παραγόντων. Επομένως, είναι απαραίτητο να “χτίσουμε” γερά οστά κατά τη διάρκεια της ζωής μας και να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε την οστική μάζα σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Δύο είναι οι παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης:

1. Το χαμηλό επίπεδο της κορυφαίας οστικής μάζας που αποκτά ένα άτομο στην ηλικία των 25 περίπου ετών
2. Η αυξημένη οστική απώλεια που μπορεί να συμβεί μετά την ηλικία των 45-50 ετών

Το ποσό της οστικής μάζας, που έχει ένα άτομο σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι αποτέλεσμα δύο βασικών και αλληλένδετων κυτταρικών λειτουργιών, που πραγματοποιούνται συνεχώς μέσα στα οστά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, στα πλαίσια της λεγόμενης οστικής ανακατασκευής. Οι λειτουργίες αυτές είναι, πρώτον, η οστική απορρόφηση που προηγείται και δεύτερον, η οστική παραγωγή που ακολουθεί. Η οστική απορρόφηση γίνεται από τα κύτταρα που λέγονται οστεοκλάστες και η οστική παραγωγή γίνεται από τα κύτταρα που λέγονται οστεοβλάστες.

Φυσιολογικά, μέχρι την ηλικία περίπου των 25 ετών η οστική παραγωγή είναι μεγαλύτερη από την οστική απορρόφηση και έτσι η οστική μάζα αυξάνει συνεχώς, και μάλιστα πιο πολύ στους άνδρες από ότι στις γυναίκες, για να φθάσει στην ηλικία αυτή των 25 ετών στο μέγιστο επίπεδό της, που είναι γνωστό ως κορυφαία οστική μάζα. Κατά τα επόμενα 20 περίπου χρόνια η οστική απορρόφηση είναι ίση με την οστική παραγωγή τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και επομένως η οστική μάζα παραμένει σταθερή. Μετά την ηλικία όμως των 45 ετών η εικόνα αρχίζει να αναστρέφεται. Η οστική απορρόφηση δηλ. γίνεται μεγαλύτερη από την οστική παραγωγή και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό στις γυναίκες από ότι στους άνδρες, λόγω της μειωμένης παραγωγής των οιστρογόνων και τελικά της εγκατάστασης της εμμηνόπαυσης περί την ηλικία περίπου των 50 ετών. Έτσι το αποτέλεσμα είναι μια “φυσιολογική” οστική απώλεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηρή νόσος, δεν παρουσιάζει δηλ. συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι περνάνε αρκετά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η οστεοπόρωση συνεχώς χειροτερεύει από πλευράς απώλειας οστικής μάζας και διαταραχής της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών, μέχρι να εμφανιστεί το πρώτο της σύμπτωμα, που είναι το κάταγμα. Η οστεοπόρωση είναι νόσος όλων των οστών και γι’ αυτό κατάγματα μπορεί να συμβούν σε διάφορες θέσεις του σκελετού, αλλά συνήθως συμβαίνουν στους σπονδύλους, στον αυχένα του μηριαίου οστού και στο αντιβράχιο. Πιο συγκεκριμένα, περίπου 40% των οστεοπορωτικών καταγμάτων αφορούν τη σπονδυλική στήλη, 20% τον  αυχένα του μηριαίου οστού, 20% το αντιβράχιο και 20% διάφορα άλλα οστά. Τα κατάγματα του αυχένα του μηριαίου οστού και του αντιβραχίου συμβαίνουν πάντοτε μετά από έναν ελαφρό τραυματισμό, όπως είναι π.χ. η πτώση από την όρθια θέση, ενώ συνοδεύονται πάντοτε από πόνο. Αντίθετα, τα σπονδυλικά κατάγματα συμβαίνουν συχνά χωρίς να προηγηθεί τραυματισμός και αρκετές φορές δεν συνοδεύονται από πόνο στη ράχη ή στη μέση. Απώλεια ύψους και κύφωση αποτελούν όψιμες εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης και οφείλονται σε σπονδυλικά κατάγματα.

Διάγνωση οστεοπόρωσης

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης είναι απλή και γίνεται με την μέτρηση της οστικής πυκνότητας.

Η οστική πυκνότητα (bone mineral density-BMD, g/cm2), όπως μετριέται με τη φωτονιακή απορροφησιομετρία διπλής ενεργειακής δέσμης (Dual-energy X-ray absorptiometry -DEXA), αποτελεί την καθιερωμένη μέθοδο διάγνωσης της οστεοπόρωσης και παρακολούθησης των οστεοπορωτικών ασθενών. Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας γίνεται στην οσφυϊκή μοίρα και στο εγγύς άκρο του μηριαίου οστού.

Υπάρχει θεραπεία για την οστεοπόρωση

Η θεραπεία της οστεοπόρωσης δεν μπορεί να πετύχει πλήρη αναπλήρωση της οστικής μάζας, που έχει ήδη χαθεί, ούτε αποκατάσταση της διαταραγμένης μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών και φυσικά δεν μπορεί να αναιρέσει τις σοβαρές συνέπειες των οστεοπορωτικών καταγμάτων, που μπορεί να έχουν ήδη συμβεί. Όλα αυτά βέβαια υπογραμμίζουν τη μεγάλη σημασία της πρωτογενούς κυρίως αλλά και της δευτερογενούς πρόληψης της νόσου.

Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι σήμερα υπάρχουν θεραπευτικές δυνατότητες για την οστεοπόρωση και ότι με την κατάλληλη εφαρμογή τους μπορεί να επιτευχθούν:

• Αναστολή περαιτέρω οστικής απώλειας
• Σημαντική αύξηση της οστικής μάζας
• Σημαντική μείωση του κινδύνου καταγμάτων

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης αναστέλλουν την οστική απορρόφηση ή αυξάνουν την οστική παραγωγή και είναι τα παρακάτω:

• Διφωσφονικά
• Στρόντιο
• Εκλεκτικοί τροποποιητές των υποδοχέων των οιστρογόνων
• Τεριπαρατίδη
• Παραθορμόνη
• Δενοσουμάμπη
• Ασβέστιο
• Βιταμίνη D

Είναι αυτονόητο ότι το θεραπευτικό πρόγραμμα, που θα εφαρμοστεί σε ένα συγκεκριμένο ασθενή με οστεοπόρωση, δηλ. ποιο φάρμακο από τα παραπάνω θα χρησιμοποιηθεί και αν το φάρμακο αυτό θα συνδυαστεί ή όχι και με ασβέστιο ή/και βιταμίνη D, καθορίζεται από το θεράποντα γιατρό με βάση τα κλινικά δεδομένα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ασθενούς.

Η πρωτογενής πρόληψη της οστεοπόρωσης 

• Η προσεγμένη διατροφή ανάλογα με το φύλο και την ηλικία είναι η βάση για την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Η πρόσληψη της απαραίτητης ποσότητας ασβεστίου και βιταμίνης D είναι πολύ σημαντική, παράλληλα με ένα πρόγραμμα σωματικής άσκησης.
• Η ρύθμιση των ορμονών σε περιπτώσεις πρώιμης εμμηνόπαυσης ή αμηνόρροιας για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητη.
• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να υπάρχει στη διατήρηση του κανονικού σωματικού βάρους και στην διακοπή του καπνίσματος.
• Τέλος, σε περιπτώσεις που επιβάλλεται η λήψη κορτιζόνης θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού και σε ποσότητες πολύ προσεκτικά μετρημένες.

Πηγή:sansimera.gr/ theseusrehab