Εύη Γιαννίκου
Ψυχολόγος Α.Π.Θ, MSc Κλινική & Κοινοτική Ψυχολογία, University of East London
Ροστωβ 41Β, Ν. Δημητριάδα, Βόλος
2421309124
evipsychologist@gmail.com
Η κατάθλιψη ανήκει στην ομάδα των διαταραχών εκείνων που επηρεάζουν άμεσα το συναίσθημα και τη διάθεση. Τα συμπτώματα της είναι πολλά και αγγίζουν σχεδόν κάθε πλευρά της λειτουργικότητας του ανθρώπου. Η τόσο ευρεία και άμεση επίδραση της φαίνεται πολλές φορές να μπερδεύει εκείνους που βιώνουν μια περιοδική θλίψη, με αποτέλεσμα αρκετοί να θεωρούν, λανθασμένα, πως πάσχουν από τη συγκεκριμένη διαταραχή. Κάθε στενάχωρη περίοδος ή κάθε έντονο δυσάρεστο συναίσθημα δεν είναι κατάθλιψη. Για να υπάρξει διάγνωση και σωστός σχεδιασμός αντιμετώπισης, ψυχοθεραπευτικά ή / και φαρμακευτικά, είναι απαραίτητη η συνδρομή του ειδικού ψυχικής υγείας.
Βασικά συμπτώματα και επιπτώσεις
Συναισθηματικά, η λύπη, η απελπισία, η ματαιότητα, ο θυμός, η ενοχή και η απογοήτευση είναι τα κυριότερα συμπτώματα που συναντούμε. Το άτομο χάνει το κίνητρο, το ενδιαφέρον και τη δυνατότητα να παίρνει ευχαρίστηση, αλλά και να συμμετέχει σε δραστηριότητες, ενώ η ανημπόρια και η αίσθηση αβοηθησίας το κυριεύουν. Σε επίπεδο σκέψης και εσωτερικού διαλόγου, η αυτοκατηγορία, το παρελθόν, τα λάθη και η ζοφερότητα του μέλλοντος κατέχουν περίοπτη θέση. Σε επίπεδο λειτουργικότητας, διαταράσσεται ο ύπνος, η όρεξη για το φαγητό, τα επίπεδα ενέργειας, η σεξουαλική διάθεση και συχνά μειώνεται η δυνατότητα συγκέντρωσης, ενώ κάνουν την εμφάνιση τους και αρκετές σωματικές ενοχλήσεις. Σε περισσότερο επιβαρυμένες περιπτώσεις, εμφανίζονται έντονες αυτοκτονικές σκέψεις και παραληρητικές ιδέες. Φυσικά, η εμφάνιση κάποιων συμπτωμάτων έναντι άλλων και η ένταση – διάρκεια τους, εξαρτάται από εξατομικευμένους παράγοντες και προϋποθέσεις.
Γυναίκα και κατάθλιψη
Η κατάθλιψη, ιδιαίτερα στο παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα, τείνει να θεωρείται μια κατάσταση την οποία το γυναικείο φύλο είναι περισσότερο πιθανό να βιώσει σε σχέση με το αντρικό. Οι λόγοι διαμόρφωσης μιας τέτοιας εικόνας είναι βασικά δύο. Ο πρώτος είναι η ικανότητα των γυναικών να αντιλαμβάνονται και η ανάγκη να εκφράζουν και να μοιράζονται συναισθήματα και σκέψεις, χωρίς τον κοινωνικό περιορισμό, που συχνά βιώνει ένας άντρας σε αντίστοιχη περίπτωση. Ο δεύτερος λόγος αφορά τους πολλούς και διαφορετικούς ρόλους που έχει αναλάβει η γυναίκα σήμερα, σε συνδυασμό με το βιολογικό υπόβαθρο, που μπορούν πολύ εύκολα να επηρεάσουν το συναίσθημα και τη διάθεση της προς μια πιο αρνητική σκοπιά.
Βιολογικά, το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο, ζητήματα υπογονιμότητας, η εγκυμοσύνη και η λοχεία, καθώς και η εμμηνόπαυση, συχνά συνοδεύονται από απλή έκπτωση της διάθεσης έως σοβαρότερα καταθλιπτικά συμπτώματα. Σε επίπεδο ρόλων, το βάρος και η σημασία όσων αναλαμβάνει μια γυναίκα στην καθημερινότητα της είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν σε σημαντική θλίψη και ματαίωση όταν δε συνοδεύονται από στοιχειώδη ικανοποίηση και στιγμές αποφόρτισης. Επιπλέον, ειδικές καταστάσεις, όπως οι διατροφικές διαταραχές και η εμπειρία κακοποίησης, αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες.
Μύθος ή Αλήθεια;
Η γυναικεία «υπεροχή» σε ό,τι αφορά την εμφάνιση και βίωση της κατάθλιψης φαίνεται να έχει μια δόση αλήθειας. Ωστόσο, όσο προχωρά η εξοικείωση με αυτό που ονομάζουμε ψυχική υγεία, τόσο περισσότερο ανοιχτά φαίνεται να μιλούν πια και οι άντρες για τις δύσκολες ψυχικά περιόδους που περνούν, για τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, τα οποία θα μπορούσε κανείς, κατά περίπτωση, να χαρακτηρίσει ως κατάθλιψη. Η αλήθεια είναι ότι το ποιο από τα δύο φύλα εμφανίζει πιο συχνά τη διαταραχή αυτή δεν έχει τόση σημασία, όσο το να καταρριφθεί ο μύθος – συνήθεια της άμεσης κατηγοριοποίησης κάθε αρνητικού συναισθήματος στη διαταραχή της κατάθλιψης. Το αν βιώνει κανείς κατάθλιψη ή όχι μπορεί σίγουρα να διαγνωσθεί μόνο από τον κατάλληλο ειδικό ψυχικής υγείας. Ας μην αφήσουμε μύθους, ταμπού και λανθασμένες αντιλήψεις να παρατείνουν την αγωνία, τη θλίψη και τα ερωτηματικά.