Γιατροί, Μαγνησία, Ορθοπαιδικός

Σύνδρομα Υπερχρήσης

1671

Αγραφιώτης Νικόλαος

Ορθοπεδικός χειρουργός

Ιατρείο Βόλου: 28ης Οκτωβρίου 118

Ιατρείο Αλμυρού: Δημ. Αργυροπούλου 12

 

Τα σύνδρομα υπερχρήσης έχουν ταυτιστεί, όπως λέει και η λέξη τους, με υπερβολική χρήση του σκέλους, η οποία οδηγεί σε καταπόνηση οστών, αρθρώσεων, μυών και συνδέσμων, με κύρια εκδήλωση τον πόνο και την αδυναμία επιτέλεσης περαιτέρω της άσκησης.
Αν και θεωρείται πως συμβαίνουν συχνότερα σε αθλητικές δραστηριότητες, πολλές φορές συναντάμε σύνδρομα υπερχρήσης που συσχετίζονται με τις καθημερινές μας επαγγελματικές υποχρεώσεις, όπως πολύωρη χρήση του πληκτρολογίου, χειρισμός βαρέων μηχανημάτων, πολύωρη ορθοστασία και πολλά άλλα.


Ο όρος «υπέρχρηση» δηλώνει την υπερβολική φόρτιση της λειτουργικής κινητικής μονάδας με επαναλαμβανόμενα φορτία συνέπεια της οποίας είναι η καταπόνησή της και η αδυναμία της να υποβαστάζει φορτία, οπότε αρχίζουν οι πρώτες μικροβλάβες. Αν στο σημείο αυτό δοθεί αρκετός χρόνος ανάπαυσης, η βλάβη είναι αναστρέψιμη. Αν αντιθέτως η φόρτιση συνεχιστεί, τότε υπάρχει τραυματισμός. Το κλινικό αποτέλεσμα είναι η έκλυση πόνου και η δυσχέρεια κατά την εκτέλεση των συσχετιζομένων κινήσεων.

Οι τραυματισμοί λόγω υπέρχρησης- κατάχρησης αναπτύσσονται σε 4 στάδια:

  1. Πόνος στην πληγείσα περιοχή μετά από σωματική δραστηριότητα.
  2. Πόνος κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, χωρίς περιορισμό της απόδοσης.
  3. Πόνος κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας, περιορίζοντας την απόδοση.
  4. Χρόνιος, επίμονος πόνος, ακόμη και σε ηρεμία.


Τα σύνδρομα υπερχρήσης έχουν περιγραφεί ήδη από πολύ παλιά (Rammazzini, 1713), ως αποτέλεσμα χειρωνακτικών εργασιών, κυρίως σε αγροτικούς πληθυσμούς. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, λαμβάνουν τη μορφή επιδημίας, κυρίως λόγω της ενασχόλησης όλο και περισσοτέρων ανθρώπων με τον ερασιτεχνικό αθλητισμό.

Εντόπιση
Ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης παρατηρούνται τενοντίτιδες, περιοστίτιδες, κατάγματα κόπωσης, ή διάφορα άλλα επώδυνα σύνδρομα.
Αν και τα σύνδρομα υπερχρήσης αποτελούν έναν μακρύ κατάλογο, επιγραμματικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κάποια που συναντώνται συχνότερα. Έτσι, στο άνω άκρο μπορεί να εμφανιστούν στις ακόλουθες περιοχές:

  • στον ώμο: τενοντίτιδες του μυοτενοντίου πετάλου,
  • στον αγκώνα: έξω και έσω επικονδυλίτιδα (αγκώνας του τέννις και αγκώνας του γκολφ αντίστοιχα), ωλένια νευρίτιδα
  • στον καρπό: τενοντίτιδες, στενωτικές τενοντοελυτρίτιδες (σύνδρομο DeQuervain, εκτεινασσόμενος δάκτυλος), παγίδευση μέσου νεύρου (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα)
  • στην άρθρωση του ισχίου: τενοντοπάθειες, σύνδρομο πρόσκρουσης, κακώσεις χόνδρου, επαναλαμβανόμενες μυϊκές θλάσεις προσαγωγών, οπισθίων μηριαίων μυών, τετρακεφάλου
  • στο γόνατο: σύνδρομο πρόσκρουσης λαγονοκνημιαίας ταινίας, κακώσεις χόνδρων και μηνίσκων, τενοντίτιδα επιγονατιδικού, ή τενοντίτιδα τετρακεφάλου, χονδροπάθεια επιγονατίδος, κατάγματα κοπώσεως περιφερικού άκρου μηριαίου, ή εγγύς τμήματος της κνήμης
  • στο πόδι, τενοντίτιδες περονιαίων, οπισθίου κνημιαίου, αχιλλείου τένοντα, κατάγματα κοπώσεως μεταταρσίων οστών, ρήξεις τενόντων (κυρίως αχιλλείου τένοντα), πελματιαία απονευρωσίτιδα

Αιτίες πρόκλησης των συνδέσμων υπερχρήσης

  1. Εξωτερικοί παράγοντες, όπως αγωνιστική ή επαγγελματική υπερφόρτωση, λανθασμένος αθλητικός εξοπλισμός, λανθασμένη επιλογή υποδημάτων, λανθασμένη τεχνική, κακής ποιότητας αθλητικοί χώροι, ελλιπής προθέρμανση.
  2. Ανατομικές ανωμαλίες, όπως μυϊκή ανισορροπία στα δύο ημιμόρια του σώματος (π.χ. βραχύτερο πόδι), κύφωση, σκολίωση, πλατυποδία, άλλες παραμορφώσεις του ποδός.

Θεραπεία-πρόληψη
Ως θεραπευτικές επιλογές σε γενικές γραμμές περιλαμβάνονται:

  • Ανάπαυση (η χρονική διάρκεια ποικίλλει αναλόγως της βλάβης, της θέσης και της βαρύτητας της πάθησης)
  • φαρμακευτική αγωγή, συνήθως αντιφλεγμονώδη φάρμακα
  • εφαρμογή πάγου, συνήθως 20 λεπτά για 4-5 φορές την ημέρα
  • τοπικές μαλάξεις με αντιφλεγμονώδεις κρέμες
  • PRP (plateletrichplasma), πλάσμαπλούσιο σε αιμοπετάλια και αυξητικούς παράγοντες
  • φυσικοθεραπεία με λέιζερ, υπερήχους, ρεύματα, κινησιομαλάξεις
  • χειρουργική αντιμετώπιση σε επιλεγμένες περιπτώσεις (πολύ σπάνια)

Σημαντικότερη της θεραπείας είναι η πρόληψη των συνδρόμων υπερχρήσης. Αυτό γίνεται με:

  • κατάλληλη εξέταση από τον Ορθοπεδικό ιατρό, κατά την οποία αναδεικνύονται τυχόν ανατομικές ανωμαλίες, που θα τροποποιήσουν το πρόγραμμα εκγύμνασης
  • προσαρμογή της προπόνησης και του αθλήματος στις δυνατότητες του εκάστοτε αθλητή
  • χρήση καλής ποιότητας αθλητικού εξοπλισμού,
  • άθληση σε καλής ποιότητας αγωνιστικούς χώρους,
  • καλή προθέρμανση του αθλητή
  • έγκαιρη διακοπή της άσκησης, όταν αισθανθούμε πόνο κατά την επανάληψη μιας συγκεκριμένης κίνησης.

Όταν το σύνδρομο υπέρχρησης εμφανίζεται στο εργασιακό περιβάλλον, καλό είναι να συζητηθεί με τον Ορθοπεδικό ιατρό κάποια λύση που μπορεί να αφορά σε καλύτερη στάση του σώματος, εκπαίδευση για χρήση εναλλακτικών μυϊκών ομάδων και η περιστασιακή υποβοήθηση με φυσικοθεραπεία.

Ο κοινός παρανομαστής στα σύνδρομα υπέρχρησης είναι οι μικροτραυματισμοί από την επαναλαμβανόμενη κίνηση, οι οποίοι δεν προλαβαίνουν να επουλωθούν και συσσωρεύονται με το χρόνο. Σωστή κλινική εξέταση θα διαχωρίσει τα ανατομικά αίτια από τους εξωγενείς παράγοντες και θα οδηγήσει στην εύρεση έγκαιρης και έγκυρης λύσης.