Δουλγέρης Κυριάκος
Παιδίατρος
Απόφοιτος Α.Π.Θ
Κουμουνδούρου & Ερμού
Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η πιο κοινή οισοφαγική διαταραχή στα παιδιά όλων των ηλικιών. Ως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ορίζεται η ανάστροφη κίνηση του γαστρικού περιεχομένου κατά μήκος του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, από το στομάχι προς τον οισοφάγο. Περιστασιακά επεισόδια παλινδρόμησης συμβαίνουν φυσιολογικά στα μικρά βρέφη λόγω της ανωριμότητας του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Το φαινόμενο γίνεται παθολογικό και ονομάζεται Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσος (ΓΟΠΝ) στα παιδιά που έχουν εμμένοντα επεισόδια τα οποία προκαλούν οισοφαγίκα ή και αναπνευστικά συμπτώματα.
Στη βρεφική ηλικία, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι συχνή και θεωρείται φυσιολογικό φαινόμενο. Συνήθως παρατηρείται στους πρώτους μήνες της ζωής, κορυφώνεται περίπου στους 4 μήνες (όπου τουλάχιστον τα μισά βρέφη παρουσιάζουν παλινδρόμηση γάλακτος) και λύεται στις περισσότερες περιπτώσεις στους 12 μήνες. Μέχρι την ηλικία των 24 μηνών τα συμπτώματα υποχωρούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Αυτό οφείλεται στην προοδευτική ωρίμανση της λειτουργίας του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα αλλά και της συνολικότερης λειτουργίας οισοφάγου και στομάχου.
Το βρέφη με ΓΟΠ παρουσιάζουν αναγωγές γάλακτος συνήθως σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το γεύμα. Οι αναγωγές αυτές γίνονται χωρίς προσπάθεια και τα περισσότερα βρέφη είναι υγιή και έχουν φυσιολογική ανάπτυξη. Παρά την ανησυχία που προκαλείται στην οικογένεια αυτή η μορφή παλινδρόμησης δεν ενέχει κινδύνους για το βρέφος.
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΗΣ ΓΟΠ
Οι κυριότερες επιπλοκές της ΓΟΠ είναι τα οισοφαγικά συμπτώματα και τα συμπτώματα από το αναπνευστικό. Η ΓΟΠ θεωρείται παθολογική όταν συνοδεύεται από τέτοιες επιπλοκές.
Ποια συμπτώματα μπορεί να εμφανίσει το μωρό με έντονη ΓΟΠꓼ
- Ανησυχία και ευερεθιστότητα, δυσφορία κατά την σίτιση
- Επεισόδια εμέτων
- Επεισόδια οπισθότονου (τέντωμα του κορμού και έκταση του κεφαλιού, τοξοειδής στάση σώματος)
- Αποστροφή προς τη σίτιση
- Βήχας και βράγχος φωνής
- Εισροφήσεις – πνιγμονή
- Αποφρακτική άπνοια (λόγω αντανακλαστικού λαρυγγόσπασμου) ή εισπνευστικός σιγμός (σε βρέφη ανατομικώς προδιατεθειμένα )
- Άσθμα
Η οισοφαγίτιδα και οι αναγωγές μπορεί να είναι τόσο σοβαρές ώστε να προκαλέσουν ανεπαρκή πρόσληψη βάρους λόγω ανεπάρκειας θερμίδων.
Η γαστροοισοφαγική παλιδρομική νόσος πρέπει να περιλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση των παιδιών με ανεξήγητες ή ανθεκτικές ωτολαρυγγολογικές και αναπνευστικές ενοχλήσεις. Πολλά παιδιά με αυτές τις εξωοισοφαγικές εκδηλώσεις δεν έχουν τα τυπικά συμπτώματα της ΓΟΠ, κάνοντας τη διάγνωση δύσκολη.
ΓΟΠ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΟ ΓΑΛΑ ΑΓΕΛΑΔΑΣ
Η διάκριση της απλής ΓΟΠ από την αλλεργία στο γάλα αγελάδας που εκδηλώνεται ως ΓΟΠ είναι δύσκολη καθώς η συμπτωματολογία είναι παρόμοια στο 50% των περιπτώσεων. Συνοδά συμπτώματα που συνηγορούν υπέρ αλλεργίας στο γάλα αγελάδας είναι : δερματικές αλλεργικές εκδηλώσεις (έκζεμα), αλλεργικές εκδηλώσεις από το αναπνευστικό (άσθμα, βρογχόσπασμος), γαστρεντερικές εκδηλώσεις (έντονοι έμετοι, διάρροια, δυσκοιλιότητα), εκσημασμένη ανησυχία του βρέφους και έντονο παρατεταμένο κλάμα.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΒΡΕΦΗ ΜΕ ΓΟΠ
Τα περισσότερα βρέφη με απλή ΓΟΠ δεν χρειάζεται να υποβληθούν σε καμία εργαστηριακή εξέταση. Μέχρι την ηλικία των 12-18 μηνών τα συμπτώματα υποχωρούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Παρ’ όλα αυτά, αν η παλινδρόμηση είναι έντονη και δημιουργεί επιπλοκές χρήζει διερεύνησης.
Το ατομικό ιστορικό και η φυσική εξέταση είναι αρκετά για να τεθεί η διάγνωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της ποσότητας, της συχνότητας, του χρώματος, και της έντασης των αναγωγών.
Άλλες σημαντικές διαγνώσεις που θα πρέπει να εξεταστούν στη εκτίμηση ενός βρέφους με χρόνιους εμετούς είναι : 1) Η πυλωρική στένωση (μεταγευματικοί ρουκετοειδείς εμετοί μετά την 3η εβδομάδα της ζωής, 2) Η αλλεργία στο γάλα αγελάδας και άλλες τροφικές αλλεργίες, 3) Η εντερική απόφραξη κυρίως στο ανώτερο τμήμα του εντέρου με διαλείπουσα συστροφή 4) Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα.
¨ Το υπερηχογράφημα οισοφάγου – στομάχου δεν τεκμηριώνει τη διάγνωση ¨
Οι ακτινολογικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα και η διάβαση ανώτερου πεπτικού δεν αποτελούν ευαίσθητες ή ειδικές εξετάσεις για την διάγνωση της ΓΟΠ. Θα τις ζητήσει ο παιδίατρος όταν από το ιστορικό και την φυσική εξέταση θέλει να αποκλείσει ανατομικές ανωμαλίες όπως : πυλωρική στένωση, malrotation, δακτυλιοειδές πάγκρεας, διαφραγματοκήλη, εντερική απόφραξη.
Σε περιπτώσεις επιπλεγμένης παλινδρόμησης με συμπτώματα οισοφαγίτιδας και συνοδό ανεπαρκή πρόσληψη βάρους το παιδί παραπέμπεται σε παιδογαστρεντερολόγο.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η γαστρική διάταση (μετά το γεύμα ή λόγω της κατάποσης αέρα) είναι το κύριο ερέθισμα για την χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Χρειάζεται αξιολόγηση της δίαιτας με καταγραφή της ποσότητας και συχνότητας των γευμάτων. Πολλές φορές υπάρχουν λάθη στην παρασκευή της τροφής ή και στον τρόπο και τη θέση σίτισης.
- Οδηγίες σίτισης : Το βρέφος θα πρέπει να πίνει ποσότητα γάλακτος ανά γεύμα ανάλογα με την ηλικία και το βάρος του και όχι υπερβολικές ποσότητες. Τα γεύματα να δίνονται πιο συχνά και μικρά. Επειδή και η κατάποση αέρα ενισχύει την γαστρική διάταση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα ειδικά μπιμπερό που αποτρέπουν την κατάποση αέρα. Συστήνεται το μωρό να κρατιέται στον ώμο για 20-30 λεπτά μετά το φαγητό.
- Γάλα : Μωρά που θηλάζουν έχουν λιγότερη ΓΟΠ. Διακοπή του μητρικού θηλασμού σε βρέφος με νόσο παλινδρόμησης δεν πρέπει να συνίσταται. Σε υποψία παλινδρόμησης από αλλεργία στο γάλα αγελάδας, διατροφή αποκλεισμού γαλακτοκομικών από τη μητέρα που θηλάζει μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη. Η χορήγηση ειδικών γαλάτων εμπλουτισμένων με πηκτικές ουσίες (αντιαναγωγικά γάλατα) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εμέτων και των αναγωγών.
- Θέση Ύπνου : Το μωρό να ξαπλώνει σε ημικληνή θέση. Η πρηνής θέση (μπρούμυτα) συνοδεύεται με λιγότερη ΓΟΠ σε σχέση με την ύπτια. Επειδή η συγκεκριμένη θέση έχει συσχετιστεί με το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου, δεν συνιστάται στους πρώτους 12 μήνες της ζωής.
- Η φαρμακευτική θεραπεία κατευθύνεται προς την εξάλειψη της οξύτητας του γαστρικού περιεχομένου. Οι αναστολείς των Η2 υποδοχέων της ισταμίνης όπως η ρανιτιδίνη (Epadoren) είναι ευρέως χρησιμοποιούμενοι αντιεκκριτικοί παράγοντες. Συνιστώνται ως πρώτης εκλογής θεραπεία στα βρέφη λόγω της εξαιρετικής συνολικής τους ασφάλειας.
Στα περισσότερα μωρά, ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας ωριμάζει και το πρόβλημα μέχρι 12 μηνών έχει εξαφανιστεί. Αν το παιδί σας παίρνει βάρος και αναπτύσσεται χωρίς να υποφέρει από επιπλοκές απλά κάντε υπομονή, θα περάσει!