Φαφουλάκης Φραγκίσκος MD, PhD
Γενικός Χειρουργός
Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Ποια είναι η συνήθης στάση των ελληνίδων απέναντι στον Καρκίνο του Μαστού;
Αν και ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή απειλή για την κάθε γυναίκα, οι Ελληνίδες εξακολουθούν να θεωρούν ότι ο κίνδυνος αυτός δεν τις αφορά. Παρά το γεγονός ότι κάθε χρόνο περίπου 4.500 γυναίκες στη χώρα μας μαθαίνουν ότι πάσχουν από την ασθένεια, μόνο στο 5% των περιπτώσεων η διάγνωση της νόσου έγινε σε πρώιμα στάδια. Αντίθετα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό της πρώιμης διάγνωσης φθάνει έως και το 60%.
Πώς επιτυγχάνεται η πρόληψη κατά της εμφάνισης του καρκίνου του μαστού; Ποιος ο ρόλος της έγκαιρης διάγνωσης;
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού αποτελεί όχι μόνο τη σωτηρία, αλλά και μία εύκολη διαδικασία. Οι μέθοδοι πρώιμης ανίχνευσης είναι τρεις:
– Αυτοεξέταση του στήθους σε μηνιαία βάση.
– Τακτικές επισκέψεις στο γιατρό για κλινική εξέταση
– Τακτική μαστογραφία
Ο προληπτικός έλεγχος και η έγκαιρη διάγνωση καθιστούν τον καρκίνο του μαστού μια ιάσιμη νόσο, ενώ αν η ασθένεια εντοπισθεί σε προχωρημένα στάδια τότε οι πιθανότητες πλήρους θεραπείας μειώνονται.
Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η εμφάνιση του Καρκίνου του Μαστού;
Από διάφορες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει προκύψει ότι η ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού σχετίζεται με την ύπαρξη μερικών παραγόντων όπως αυτοί που αναφέρονται παρακάτω, από τους οποίους πρέπει να συμπράξουν κάποιοι για τη δημιουργία του. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Ηλικία- Όσο αυξάνεται η ηλικία, αυξάνει και ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού
- Ηλικία εμμηναρχής – Σε όσο μικρότερη ηλικία εμφανισθεί έμμηνος ρύση τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος
- Ατεκνία – Οι γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει, κινδυνεύουν σε μεγαλύτερο ποσοστό
- Ηλικία 1ης τελειόμηνης εγκυμοσύνης – Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία απόκτησης του 1ου παιδιού, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος
- Ηλικία εμμηνόπαύσης – Όσο μεγαλύτερη η ηλικία της γυναίκας τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος
- Διαιτητικοί παράγοντες – Η παχυσαρκία, στην εμμηνόπαυση, το κάπνισμα και η κατανάλωση οινοπνεύματος αυξάνουν τον κίνδυνο, να εμφανίσει μία γυναίκα, καρκίνο του μαστού
- Κληρονομικό ιστορικό
Άλλοι παράγοντες οι οποίοι ενοχοποιούνται είναι η γεωγραφική κατανομή, προηγηθείσα βιοψία στο μαστό, εκπαιδευτικοί παράγοντες, ψυχική ένταση, προηγηθείσα ακτινοβολία.
Ποια είναι συμπτωματολογία του Καρκίνου του Μαστού;
Συμπτώματα και σημεία που μπορεί να συνδέονται με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού είναι:
- Αλλαγή στο μέγεθος, στο περίγραμμα ή στη θέση της θηλής.
- Φανερό εξόγκωμα, ζάρωμα, βαθούλωμα στο δέρμα ή σκλήρυνση του δέρματος του μαστού.
- Φλέβες οι οποίες είναι πιο εξογκωμένες απ’ ότι συνήθως.
- Φλεγμονή ή εξάνθημα πάνω στο μαστό.
- Αίμα ή έκκριμα από τη θηλή.
- Διαφορετική αίσθηση, ιδιαίτερα αν αυτό συμβαίνει μόνο στον ένα μαστό.
Ποιες είναι κατηγορίες – τύποι του καρκίνου του Μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού κατηγοριοποιείται σε 2 μεγάλες κατηγορίες με σκοπό την αποτελεσματικότερη θεραπευτική αντιμετώπιση του:
- Μη διηθητικός Καρκίνος του Μαστού – Στάδιο 0
Ο καρκίνος είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Είναι χαρακτηριστικό πως ο μη διηθητικός καρκίνος δεν μπορεί να δώσει μεταστάσεις. Ωστόσο αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα μπορεί να εξελιχθεί σε διηθητικό καρκίνο.
Υπάρχουν δύο τύποι Μη Διηθητικού Καρκίνου:
- Πορογενές Καρκίνωμα (In-situ DCIS) 2%
- Λοβιακό Καρκίνωμα (In-situ LCIS) 5%
- Διηθητικός Καρκίνος του Μαστού
- Πορογενές καρκίνωμα 80-90%
- Λοβιακό καρκίνωμα 10%
- Φλεγμονώδης καρκίνος 1-5%
- Άλλοι σπάνιοι καρκίνοι <1%
Σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού
Η σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού γίνεται σύμφωνα με την ταξινόμηση κατά ΤΝΜ (American Joint Committee). Έτσι ο καρκίνος του μαστού σταδιοποιείται ανάλογα με το μέγεθος του πρωτοπαθούς όγκου (Τ), την προσβολή των σύστοιχων μασχαλιαίων λεμφαδένων (N) και την παρουσία ή όχι μεταστάσεων (Μ). Υπάρχουν λοιπόν τέσσερα στάδια:
Το Στάδιο 0 είναι ο καρκίνος in situ που εντοπίζεται στο σημείο προέλευσής του και δεν έχει αρχίσει να διηθεί τους γύρω ιστούς ή να διασπείρεται και περιλαμβάνει τα in situ λοβώδη καρκινώματα και τα in situ πορογενή καρκινώματα.
Στο Στάδιο Ι (Τ1ΝΟΜΟ) ο όγκος είναι μεγέθους 2cm ή μικρότερος και δεν υπάρχει ένδειξη διασποράς στους λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένα σημεία.
Το Στάδιο ΙΙ Α περιλαμβάνει τις κατηγορίες Τ0Ν1Μ0, όπου δεν υπάρχει ένδειξη πρωτοπαθούς όγκου αλλά διακρίνεται μετάσταση στους μασχαλιαίους λεμφαδένες και Τ2Ν0Μ0, με όγκο 2-5 cm και χωρίς διασπορά στους λεμφαδένες.
Στο Στάδιο ΙΙ Β περιλαμβάνονται οι κατηγορίες Τ2Ν1Μ0, με όγκο 2-5cm και με θετικούς λεμφαδένες και Τ3Ν0Μ0, με όγκο μεγαλύτερο από 5 cm χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις.
Το Στάδιο ΙΙΙ Α, στη συνέχεια, αποτελείται από τις κατηγορίες Τ0Ν2Μ0, Τ1Ν2Μ0, Τ2Ν2Μ0, Τ3Ν1Μ0 και Τ3Ν2Μ0, κατά τις οποίες ο όγκος είναι >5cm και διακρίνεται προσβολή των σύστοιχων μασχαλιαίων λεμφαδένων που συμφύονται μεταξύ τους ή με άλλους ιστούς.
Στο Στάδιο ΙΙΙ Β περιλαμβάνονται οι κατηγορίες Τ4 anyN M0 και anyT N3 Μ0, όπου υπάρχουν προσβεβλημένοι θωρακικοί λεμφαδένες και ο όγκος επεκτείνεται στο θωρακικό τοίχωμα ή προσβάλλει και εξελκώνει το δέρμα.
Τέλος, το Στάδιο ΙV περιλαμβάνει κατηγορίες με οποιοδήποτε μέγεθος όγκου, με διασπορά στους λεμφαδένες, αλλά και με απομακρυσμένες μεταστάσεις ή προσβολή του δέρματος και του θωρακικού τοιχώματος πέρα από την περιοχή του μαστού.
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού;
Το πρώτο βήμα στη θεραπευτική αντιμετώπιση του Καρκίνου του μαστού είναι η χειρουργική θεραπεία. Το είδος της εγχείρησης καθορίζεται ανάλογα με το στάδιο της νόσου και κατόπιν συνεννοήσεως ανάμεσα στον ιατρό και τον ασθενή. Στη συνέχεια, μπορεί να χρειαστεί μετεγχειρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει την Ακτινοθεραπεία, την Χημειοθεραπεία και την Ορμονοθεραπεία. Η μετεγχειριτική θεραπεία έχει ως στόχο να καταστρέψει τα κακοήθη κύτταρα που έχουν μείνει στο σώμα ακόμα και μετά την εγχείρηση. Συνεπώς, απώτερος στόχος της μετεγχειρητικής θεραπείας είναι να αποτραπεί η επανεμφάνιση της νόσου.